Trung Quốc từ lâu thường tổ chức những cuộc tập trận trên biển Hoa Nam, mà Việt Nam gọi là Biển Đông, nhằm biểu dương thanh thế và sức mạnh của mình với các quốc gia Đông Nam Á.
Trung Quốc mới đây còn loan báo từ ngày 1/10 đến 10/10 nước này sẽ có 3 cuộc tập trận gần eo biển Đài Loan và biển Hoa Đông.
Theo các chuyên gia, những đợt thao diễn quân sự liên tục của Trung Quốc gần đây và sắp tới với đạn thật và tên lửa, có yếu tố Âu- Mỹ chứ không còn thuần Đông Nam Á, sau khi Hoa Kỳ nhiều lần chỉ trích Trung Quốc, song song với các công hàm ngoại giao mà Malaysia, Philippines, Indonesia, Việt Nam gởi lên Liên Hiệp Quốc để phản đối yêu sách quá đáng của Bắc Kinh trên biển.
Hôm 16/9, Anh, Đức và Pháp đồng loạt gởi công hàm đến UN, phản đối Trung Quốc với yêu cầu tôn trọng Công Ước Liên Hiệp Quốc Về Luật Biển 1982, bảo đảm quyền tự do hàng hải của EU cũng như các quốc gia khác trên vùng biển quốc tế mà Bắc Kinh muốn thao túng gần như toàn bộ.
Đây là “cuộc chiến công hàm”, thuật ngữ của giới ngoại giao, được đáp trả bằng những cuộc tập trận liên tiếp, là bản tin hôm 29/9 của hãng tin AP, nói rằng Trung Quốc đang nâng nguy cơ chiến tranh lên cao hơn lúc nào hết.
Trung Quốc sẽ không nhượng bộ trước bất cứ áp lực nào, là nhận định của chuyên gia Đông Nam Á và Việt Nam, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp:
“Trung Quốc vẫn coi đường lưỡi bò (đường đứt khúc 9 đoạn trên Biển Đông) là của họ và họ có thể đánh chiếm Đài Loan. Mới đây Trung Quốc nói rõ rằng mọi toan tính chống lại chính sách của Trung Quốc về một Đài Loan không là một nước độc lập thì Trung Quốc sẽ gây ra chiến tranh”.
“Còn Biển Đông thì Trung Quốc nói đấy là chủ quyền lịch sử của họ, họ không để mất một tấc đất nào. Họ không xuống nước đâu mà họ đang chuẩn bị chiến tranh đấy. Từ đây đến 10/10 sẽ có 3 cuộc tập trận, 1 cuộc ở Biển Đông, 2 cuộc khác ở eo biển Đài Loan và Hoa Đông”.
“Họ còn đưa ra một giả thuyết rằng có thể máy bay không người lái của Mỹ sẽ đánh tên lửa vào mấy cái đảo nhân tạo của họ và họ sẽ bắn rơi. Trước sau Trung Quốc vẫn như thế, vẫn nói rằng Mỹ gây căng thẳng, tạo đồng minh để chống lại chủ quyền của họ trên Biển Đông và cả Đài Loan nên họ buộc phải chuẩn bị để bảo vệ. Ý nghĩ này không đúng nhưng họ vẫn làm vì thấy đủ sức để gây ra chiến tranh”.
AFP
Nguy cơ chiến tranh thì đã rõ nhưng không ai có thể đo lường mức độ hiểm nguy phát xuất chỗ nào, vẫn ý kiến của chuyên gia Hà Hoàng Hợp:
“Vừa rồi có một giả định là Trung Quốc có thể tấn công Đài Loan đúng lúc Mỹ có bầu cử, nên Nhật và Mỹ phải tập trận để ngăn Trung Quốc tiến chiến Đài Loan. Rõ ràng chỉ Mỹ mới có thể đưa lực lượng hải quân, không quân và tên lửa vào khu vực này, sẵn sàng đảm bảo tự do hàng hải. Mỹ không nói gì đến chủ quyền ở đây hết mà chỉ công nhận phán quyết năm 2016 phủ nhận đòi hỏi phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông”.
“Cả thế giới, cả Mỹ, cả Trung Quốc đều thấy cái rủi ro chiến tranh càng ngày càng lớn, có thể chỉ từ một tính toán nhầm, một sự kiện, một động thái không lường trước được và không ai mong muốn, thì từ cái rủi ro thấp sẽ thành luôn một chiến tranh”.
Từ đầu tháng 9/2020, AP đã đưa tin về sự xuất hiện của chiến đấu cơ Trung Quốc trên vùng trời Đài Loan cách mạn Bắc biển Nam Trung Hoa không xa, hàm ý là nếu Đài Loan dám tuyên bố độc lập thì Trung Quốc buộc phải dùng quân sự để giải quyết.
Cũng đầu tháng trước, tàu tuần tra Indonesia đối mặt với tàu tuần duyên Trung Quốc lảng vảng đã 3 ngày trong vùng đặc khu kinh tế thuộc hải phận Indonesia. Đây là khu vực ở khá xa vùng biển phía Nam, nơi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như hầu hết.
Theo nhà nghiên cứu Biển Đông, Thạc sĩ Hoàng Việt – Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh, bất kể tranh cãi Mỹ- Trung đã lan ra mặt trận thương mại và mặt trận công nghệ, bất kể sự lên tiếng của Hoa Kỳ, Australia rồi tiếp đến là Anh, Đức và Pháp, Trung Quốc vẫn không từ bỏ mục tiêu độc chiếm Biển Đông mà họ không giấu diếm:
“Cho nên họ không hề giảm bớt hành động và âm mưu của họ. Hoa Kỳ đã gởi một tín hiệu rõ ràng đến khu vực bằng cách tập trận với các đồng minh như Nhật Bản, Australia… thì Trung Quốc cũng tăng cường tập trận bắn đạn thật. Trung Quốc không xuống thang, dẫn tới nguy cơ đụng độ trên Biển Đông. Chỉ cần một bên có va chạm vượt quá sự kiểm soát, hoặc giả có sự cố nào đó, thì có thể dẫn tới xung đột ở một mức độ nhất định”.
Reuters
Trung Quốc rất giỏi uy hiếp, trấn áp các quốc gia yếu nhưng lại e dè, cẩn thận trước những nước mạnh, là nhận xét của Thạc sĩ Hoàng Việt. Vì không dại gì đụng tới Mỹ vốn có năng lực quân sự vượt trội, Trung Quốc phải chọn Đài Loan làm mục tiêu chắc ăn để thể hiện sức mạnh của mình trong lúc này:
“ Và Trung Quốc đã không giấu diếm ý định thu hồi Đài Loan bằng vũ lực. Nếu tất cả các bên còn giữ được bình tĩnh thì nguy cơ xung đột không xảy ra, còn không giữ được bình tĩnh thì Trung Quốc sẽ ra tay”.
Đối với nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc, tác giả tập “Biển Động: Luận Cứ & Sự Kiện”, câu hỏi từ việc Trung Quốc liên tiếp tập trận là:
“Răn đe Mỹ can dự trong vấn đề Biển Đông, răn đe Nhật Bản trong việc tranh chấp quần đảo Senkaku. hay dằn mặt Đài Loan, dằn mặt các nước Đông Nam Á? Theo tôi Trung Quốc nhắm vào Đài Loan khi mà các cường quốc trên thế giới chìa bàn tay cho Đài Loan”.
Một cuộc chiến thực thụ để thống nhất Đài Loan vào Trung Quốc sẽ không xảy ra, là khẳng định của ông Đinh Kim Phúc:
“Trung Quốc vẫn sử dụng 5 công cụ đối với Đài Loan, đó là khuyến khích, phá hoại, cô lập, kềm chế và ép buộc. Trong 30 năm qua Trung Quốc cảm thấy khuyến khích không hữu hiệu, họ chuyển sang phá hoại và cô lập nhằm răn đe sự can thiệp của Mỹ vào Đài Loan”.
“Đài Loan, nối liền Nhật Bản-Đài Loan-Đông Nam Á, là vị trí chiến lược của Mỹ ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương. Mỹ sẵn sàng can thiệp vì Đài Loan là đồng minh của Mỹ . Điều đó cho thấy chiến tranh khó xảy ra, nhưng mà Trung Quốc dùng công cụ để áp chế, răn đe sẽ liên tục và có chọn lọc tùy theo thái độ của Mỹ như thế nào”.
Từ Tokyo, Nhật Bản, người chuyên theo dõi thời cuộc, nhà báo Đỗ Thông Minh bổ túc quan điểm của ông:
“Ngày xưa khi Mao Trạch Đông chiếm được Hoa Lục thì Trung Quốc mở trận pháo kích tơi bời lên hai vùng đảo Kim Môn và Mã Tổ của Đài Loan ngay sát Trung Quốc. Nhưng mà Mỹ đã đem đại bác 420 ly qua và giúp Đài Loan phản pháo. Đó là trận gọi là cuộc khủng hoảng Đài Loan lần thứ nhất”.
“Lâu nay thì Trung Quốc vẫn đe dọa nhưng bà Thái Anh Văn và đảng Cấp Tiến luôn luôn nói rằng Đài Loan đã độc lập. Chính vì vậy mà tình hình căng thẳng hơn. Có điều ngày nay ai cũng sợ chiến tranh vì vũ khí càng ngày càng tối tân, không ai lường được bên kia sẽ đánh như thế nào. Trên nguyên tắc bên nào cũng tránh nổ sung trước nhưng nếu dưới hình thức một tai nạn ngoài ý muốn thì từ đó có thể bùng cháy thành cuộc chiến lớn”.
Trả lời RFA qua điện thư về khả năng chiến tranh khi mà Trung Quốc liên tiếp tập trận trên vùng biển họ gọi là Nam Trung Hoa, giáo sư của Học Viện Quốc Phòng Australia là ông Carl Thayer nhắc lại bản phúc trình mà cơ quan điều tra Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ công bố hồi tháng Giêng 2019, trong đó từng cảnh báo một Trung Quốc với nỗ lực hiện đại hóa vũ khí, quân đội cùng những tàu chiến có khả năng phóng tên lửa tầm xa… đang là mối đe dọa đáng kể đối với quân lực Hoa Kỳ.
Ông Carl Thayer cho biết ông đã đề cập đến báo cáo này tại Diễn Đàn An Ninh Châu Á Thái Bình Dương 2020, tổ chức trực tuyến tại Đài Bắc ngày 8/9 vừa qua, và ông đã khẳng định rằng mâu thuẫn giữa Hoa Kỳ với Trung Quốc càng ngày càng tăng bước qua năm 2020 này.
Ông nói đây cũng là nhận định của Bộ Quốc Phòng Australia và nguyên Thủ tướng Úc Kevin Rudd, trong lúc từ tháng 8/2020 một viên chức Trung Quốc đã tuyên bố nếu Hoa Kỳ gây hấn với Trung Quốc thì Bắc Kinh sẽ mạnh mẽ phản công lại bằng cách phóng tên lửa vào Đài Loan cũng như vào căn cứ quân sự Mỹ trên đảo Guam.
Từ một thập niên trở lại đây, Giáo sư Carl Thayer trình bày tiếp, chưa bao giờ căng thẳng Mỹ Trung lại nóng tới độ có thể dẫn đến xung đột vũ trang như hiện nay.
Đây là hiện tượng đáng ngại nhất kể từ cuộc chiến Triều Tiên 1950-1953. Nói một cách khác, Giáo sư Carl Thayer kết luận, thế giới không chỉ đang đối diện với một cuộc chiến tranh lạnh mà còn phải quan ngại trước viễn ảnh một cuộc chiến nóng gắt trong những ngày tới.
