Đại hội cháu ngoan các Hồ toàn quốc lần thứ IX, năm 2020 vừa được diễn ra ở Hà Nội hôm 25 tháng 10 năm 2020, mà theo truyền thông nhà nước Việt Nam là một đại hội được tổ chức long trọng với quy mô lớn, nhằm tuyên dương thành tích của các em học sinh được mệnh danh là ‘cháu ngoan các Hồ’ (CNBH) xuất sắc giai đoạn 2015 – 2020.
Trong khi kinh tế Việt Nam vẫn còn khó khăn vì ảnh hưởng của dịch COVID-19, còn người dân miền Trung thì đối diện muôn vàn khó khăn do thiên tai, thì vì sao lại tổ chức đại hội với quy mô rầm rộ như vậy?
Bạn trẻ Đăng Quang nói với Đài Á Châu Tự Do hôm 27 tháng 10 năm 2020:
Sau 1975, nền giáo dục theo phong trào thành tích giả dối và những danh hiệu ảo như: ‘Cháu ngoan bác Hồ’. Khi mục tiêu giáo dục sau 1975 hoàn toàn đánh mất đi tính Nhân bản – Lễ nghiã.
-Nguyễn Lai
“Họ tuyên truyền về ‘cháu ngoan các Hồ’ một cách rầm rộ thì nghiêng về chính trị hơn là giáo dục, và đối với em là không cần thiết. Dù nhân vật HCM gây hai luồng ý kiến trái chiều, nhưng em dừng lại ở nhân vật lịch sử, những gì đã qua thì nên tôn trọng, nhưng chúng ta cũng không cần thiết (tôn thờ) đến mức quá là như vậy. Bởi vì những lứa tuổi nhỏ như lớp 1 hay cấp tiểu học, thì các em chưa tự tìm hiểu được một cách khách quan ông HCM là như thế nào? Mà nhà trường đã áp đặt có danh hiệu ‘Cháu ngoan Bác Hồ’ mới là con ngoan trong gia đình… Để đạt được danh hiệu CNBH thì họ đặt ra rất nhiều tiêu chuẩn, ví dụ ai nói xấu đảng, xấu bác thì phải phản bác lại là không đúng…”
Theo Đăng Quang, như vậy sẽ tạo ra cho trẻ nhỏ một tư duy không phản biện, không sáng tạo, không có tự do suy nghĩ, và theo Quang là không nên.
‘Cháu ngoan Bác Hồ” là một danh hiệu do Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh tặng cho các em học sinh có thành tích học tập và được đánh giá có đạo đức tốt. Tuy nhiên, học sinh đó phải là thành viên của Đội Thiếu niên mới được xét đề được nhận danh hiệu này.
Một học sinh lớp 10 ở Sài Gòn nói với Đài Á Châu Tự Do hôm 27/10:
“Con cũng có được CNBH trước đây, nhưng năm ngoái thì không được… CNBH là tính từ lớp 1 cho đến lớn luôn, CNBH là tính hạnh kiểm của mình nguyên một năm, năm đó mình có đánh nhau không, có đi học trễ không, chuyên cần các kiểu… Còn học lực thì học sinh khá trở lên mới được CNBH. Bbây giờ học sinh chỉ quan tâm học khá giỏi hay trung bình yếu, chứ cũng không quan tâm cái đó cho lắm.”
Courtesy TP
Cũng như các nước Xã hội Chủ nghĩa khác, việc thần tượng lãnh tụ ở Việt Nam là một điều ai cũng biết. Ngay từ lớp một hay mẫu giáo đã được học 5 điều bác Hồ giạy, phấn đấu làm cháu ngoan bác Hồ, coi bác Hồ giống như một vị thần thánh rất tốt… Theo chính quyền Việt Nam, có lẽ việc thần tượng hóa ông Hồ giúp rất nhiều cho việc duy trì chế độ hiện nay.
Để tìm hiểu thực tế, Đài Á Châu Tự Do hôm 27/10 liên lạc một giáo viên tiểu học, không muốn nên tên vì lý do an ninh, ở thành phố Hồ Chí Minh, và được Cô cho biết:
“Danh hiệu CNBH vẫn còn, căn cứ dựa vào việc tham gia tốt các phong trào của đoàn đội tổ chức, và cũng dựa vào năng lực học tập, hai cái đó xét để thành CNBH. Bây giờ cấp một vẫn hưởng ứng CNBH, năm nào tụi chị cũng phải xét CNBH… Chị thấy các em có giấy khen thì các em cũng thích thú.”
Chị Nguyễn Lai, một phụ huynh ở Nha Trang, khi trao đổi với Đài Á Châu Tự Do qua tin nhắn hôm 27 tháng 10 năm 2020, cho biết giá trị về học hành ngày xưa dựa trên nền tảng Triết lý giáo dục: Nhân Bản, Dân Tộc, Khai Phóng, lấy con người làm gốc, tinh thần dân tộc và giáo dục tri thức với tinh thần sáng tạo… Tuy nhiên với giáo dục tại Việt Nam sau 1975, Chị nhận xét:
“Sau 1975, nền giáo dục theo phong trào thành tích giả dối và những danh hiệu ảo như: ‘Cháu ngoan bác Hồ’. Khi mục tiêu giáo dục sau 1975 hoàn toàn đánh mất đi tính Nhân bản – Lễ nghiã. Khi học sinh đánh nhau lột đồ trước cổng trường… Thì danh hiệu ‘Cháu ngoan bác Hồ’ chỉ là danh hiệu ảo.
Chuyện ‘cháu ngoan bác Hồ’đã không còn phù hợp từ rất lâu rồi, nhưng nó lại rất cần cho chế độ Việt Nam hiện nay, cho sự độc quyền của đảng cộng sản.
-TS. Nguyễn Quang A
Học sinh đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển đất nước nhưng thực tại thì đạo đức của học sinh ngày càng suy thoái trong đó góp phần không nhỏ từ nhà trường, thầy cô. Mục đích giáo dục không hướng thiện, để đạt thành tích bằng những danh hiệu ảo chỉ gây cho học sinh ngày càng mất đi tính thật thà, nhân ái… Chính vì vậy tôi phản đối danh hiệu ‘Cháu ngoan bác Hồ’ và nên bỏ luôn danh hiệu này trong các trường học.”
Với tư cách phụ huynh, vị giáo viên tiểu học không muốn nên tên ở thành phố Hồ Chí Minh cho biết, cô thấy chuyện cháu ngoan bác Hồ cũng hơi nặng về mặt chính trị. Chị nói tiếp:
“Nhưng con của Chị đi học thì chị cũng cho tham gia hết các phong trào. Vì phong trào không chỉ quan tâm về chính trị, mà còn phong trào ví dụ như em ủng hộ miền Trung lũ lụt, tức là các em phải biết chia sẻ với những người có hoàn cảnh khó khăn hơn.”
Khi trao đổi với Đài Á Châu Tự Do hôm 27/10 liên quan việc này, Tiến sĩ Nguyễn Quang A, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển IDS đã tự giải thể cho rằng, chuyện ‘cháu ngoan bác Hồ’đã không còn phù hợp từ rất lâu rồi, nhưng nó lại rất cần cho chế độ Việt Nam hiện nay, cho sự độc quyền của đảng cộng sản. Tuy rằng theo ông, với xã hội và người dân, chuyện ‘cháu ngoan bác Hồ’ không còn có ý nghĩa gì cả, nhưng trong sự nhồi sọ về mặt tư tưởng, thì đảng cộng sản vẫn bám lấy cộng cụ đấy và theo ông nó vẫn có tác dụng. Tiến sĩ Nguyễn Quang A nói tiếp:
“Ai mà bảo vì nó không hợp thời nữa, nên chả có tác dụng gì, thì hoàn toàn lầm to… Những chuyện danh hiệu, tiêu chuẩn,thi đua… hoàn toàn là những chuyện thực tế nó không ăn nhập gì với cuộc sống, nhưng về mặt tâm lý, về mặt nghệ thuật nhồi sọ, nó làm hằn sâu vào đầu óc của người dân, của trẻ em và nó có tác động tai hại rất lâu dài, chứ không phải như mình nghĩ đấy là chuyện vớ vẩn, cho nên không cần để ý…”
Theo Tiến sĩ Nguyễn Quang A, những chuyện như ông vừa nói, là những chuyện cần vạch ra tường tận, để tìm hiểu những lý do vì sao đảng cộng sản Việt Nam vẫn cứ bám vào. Theo ông, chính quyền Việt Nam bám vào như thế, hẳn phải có lý do của họ.
