“Vì những thành tựu nổi bật bảo vệ môi trường tại Châu Á, giải thưởng môi trường Goldman năm 2021 được trao cho Nguyễn Văn Thái…”
Đó là lời giới thiệu về nhà bảo tồn động vật hoang dã Nguyễn Văn Thái tại buổi lễ trực tuyến trao giải thưởng Goldman Environmental Prize năm 2021 vào hôm 15 tháng 6 năm 2021.
Giải thưởng Goldman là giải thưởng hàng đầu thế giới được ví như là một giải “Nobel Xanh” dành cho các nhà hoạt động môi trường trên khắp thế giới. Mục tiêu của Giải thưởng Goldman được mô tả trên trang mạng của tổ chức này là để vinh danh những con người rất bình thường, nhưng “tạo nguồn cảm hứng cho tất cả chúng ta để hành động cho hành tinh của mình”.
Ông Nguyễn Văn Thái là Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Động vật hoang dã tại Việt Nam (Save Vietnam’s Wildlife). Tổ chức phi lợi nhuận do ông sáng lập vào năm 2014 cho đến nay đã giải cứu được hơn 1.540 cá thể tê tê từ tay kẻ săn trộm và buôn bán phi pháp tê tê.
Tê tê hiền lành và nhút nhát với áo giáp bằng vảy, mỗi khi bị đe dọa chúng sẽ co tròn thành như một quả bóng. Đền nay chúng là loài động vật bị săn trộm và buôn lậu nhiều nhất trên thế giới đến mức gần như bị tuyệt chủng. Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế về các loài bị đe dọa (IUCN) liệt kê tất cả chín loại tê tê được tìm thấy ở Châu Á và Châu Phi vào danh sách “loài cực kỳ nguy cấp”.
Ông Thái chia sẻ với giải thưởng Goldman rằng ông đã có một tình thương cho loài vật quý hiếm này từ khi còn bé:
“Khi lớn lên thấy được cái sự mất mát, sự biến mất của những loài đó có thể mất đi mãi mãi.
Được làm việc với tê tê là một niềm đam mê rất lớn đối với tôi. Nó là một cái niềm vui có động lực để tiếp tục bảo vệ những cái loài tê tê này”.
Bất chấp lệnh cấm buôn bán tê tê trên toàn cầu được các nước thành viên của CITES (Công ước quốc tế buôn bán các loại động vật) thông qua hồi năm 2016, trong đó có Việt Nam, thịt tê tê vẫn xuất hiện trên bàn nhậu, vảy tê tê bị dùng làm thuốc Đông Y mặc dù nó không có cơ sở khoa học gì về dược tính.
Ông Thái đã thành lập nhóm “anti-poaching”, tức nhóm chống săn trộm đầu tiên của Việt Nam và ông đã đích thân đào tạo những người kiểm lâm tuần tra bảo vệ rừng. Tại Vườn Quốc gia Pù Mát, được biết từ năm 2018, nhóm anti-poaching của ông đã phá hủy hơn 9.700 bẫy thú, phá dỡ 775 trại bất hợp pháp, giúp tịch thu 78 khẩu súng và bắt giữ gần 600 đối tượng vì tội săn trộm. Việc làm này đã làm giảm 80% các hoạt động bất hợp pháp tại Vườn Quốc gia Pù Mát.
“Khi chúng tôi thành lập mô hình anti-poaching thì với mục tiêu là làm thế nào để tăng cường các thực thi pháp luật, hỗ trợ các cơ quan Chính phủ đào tạo kiểm lâm”.
Tuy nhiên ông chia sẻ còn nhiều việc phải làm:
“Thách thức lớn nhất trong việc bảo vệ tê tê đấy chính là việc thay đổi những suy nghĩ, thói quen, tập tính của người Việt Nam. Khi tôi bắt đầu thì không ai biết tê tê là gì cả. Chúng tôi nhận thấy rất là rõ việc thay đổi nhận thức của người Việt Nam đối với công tác bảo tồn tê tê, có nhiều những bạn trẻ đến làm tình nguyện, đóng góp vào các quỹ bảo vệ tê tê”.
Sau khi Giải thưởng Goldman công bố ông Thái là một trong sáu nhà hoạt động môi trường đoạt được giải năm nay, ông đã nhận được những lời chúc mừng từ khắp nơi. Hôm 16 tháng 6 ông nhận bằng khen từ Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA).
Trang Facebook của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội đăng lời chúc mừng ông “đã được trao giải thưởng Goldman Environmental Prize cho những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc giải cứu hàng ngàn con tê tê khỏi những vụ buôn bán động vật hoang dã trị giá hàng tỷ đô la”.
Cô Cao Vĩnh Thịnh, một nhà đấu tranh môi trường ở Hà Nội, chia sẻ phản ứng của cô qua tin nhắn: “Đây là hình ảnh và tấm gương đẹp. Nó cũng là sự kiện mừng đúng trong giai đoạn mọi người đang đồng ký tên để giữ rừng – ngôi nhà của muôn loài sinh sống. Có bảo tồn được động vật thì cũng phải còn rừng cho chúng nó ở. Nếu Chính Phủ thấy giải thưởng này đang làm mát mặt nước nhà, thì nên lắng nghe ý kiến người dân trong việc bảo tồn rừng tự nhiên và duy trì hệ sinh thái đa dạng.”
Ông Nguyễn Văn Thái trong một video clip nhận giải cho biết ông sẽ dùng số tiền được nhận được từ Giải Goldman đề xây dựng năng lực của Save Vietnam’s Wildlife trở thành một trong những NGO lớn nhất hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ động vật hoang dã.
