Chủ tịch UBD tỉnh Nghệ An yêu cầu Chủ Đầu tư, các đơn vị liên quan tập trung nguồn lực, gấp rút hoàn thành hai lò hỏa táng trước ngày 30/11/2021. Lý do được đưa ra là vì nhu cầu dân sinh.
Đây là tin được báo chí trong nước đăng tải hôm 19/9, sau khi có nhiều phản ánh trên mạng về việc hàng trăm người dân xóm Phúc Điền, xã Hưng Tây, huyện Hưng Nguyên đêm 12/9 kéo lên núi Đại Huệ. yêu cầu Công ty Hợp Lực ngừng thi công khu nghĩa trang sinh thái có lò thiêu ngay trên và cách khu dân cư chỉ 1200 mét.
Lý do phản đối, như RFA đã loan tin trước đó, là vì dự án này nằm ngay đầu gió trên cao và mạch nước ngầm bên dưới, sẽ gây ô nhiễm không khí và nguồn nước sinh hoạt của cư dân xóm Phúc Điền và các xóm lân cận bên dưới.
Người dân địa phương cho rằng phải có điều khuất tất nên chính quyền mới cho khởi công trong đêm, vào khi địa phương đang chấp hành Chỉ thi 16 phòng chống COVID-19.
Một cư dân Giáo xứ Kẻ Gai, anh Nguyễn Văn Ân, cho biết:
“Thực ra công văn này có từ ngày 6/9/2021. Tuy nhiên trong những ngày vừa qua, sau khi người dân xã Hưng Tây mạnh mẽ lên tiếng phản đối cũng như tập trung để ngăn không cho nhà thầu thi công, thì khi đó báo chí Nhà Nước cho đăng tải lại chỉ thị của ông Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Đức Trung”
“Có thể thấy tỉnh vẫn quyết tâm thực hiện bằng được dự án này mặc cho người dân phản đối hay không. Cũng có thể nói họ không quan tâm đến sức khỏe và sự an toàn của dân mà chỉ đạt mục đích cho bằng được”.
Tin trên các báo ngày 19/9 cũng nhắc lại quyết định của Chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân Nguyễn Đức Trung, giao cho UBND huyện Hưng Nguyên, các Sở, Ngành, các đơn vị liên quan, rút kinh nghiệm giai đoạn một, tập trung chuẩn bị các điều kiện đề triền khai giai đoạn hai của dự án trong thời gian sớm nhất.
Từ đầu tháng chín, báo mạng Môi Trường và Đô Thị có bài viết về dự án nghĩa trang Vĩnh Hằng và đài hóa thân tức lò hỏa táng, cho người dân thành phố Vinh cũng như vùng phụ cận. Theo bài báo, đã hơn bốn năm kể từ ngày được chấp thuận chủ trương đầu tư, dự án ở xã Hưng Tây, huyện Hưng Nguyên với vốn đầu tư gần 500 tỉ VNĐ vẫn nằm trên giấy trong lúc người chết vì COVID-19 không có chỗ thiêu.
Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An thì cho rằng nghĩa trang sinh thái Vĩnh Hằng với lò thiêu xác tại xã Hưng Tây, huyện Hưng Nguyên là dự án quan trọng, có mục đích phục vụ dân sinh, đáp ứng nhu cầu mai táng của người dân.
Chủ trương thì đúng, hai lò hoặc năm lò hỏa táng ở đâu thì cũng phải tuân thủ qui định không tác hại môi trường sống và sức khỏe của dân cư về lâu về dài, là khẳng định của nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên-Môi trường, Tiến sĩ Đặng Hùng Võ:
“Vị trí của dự án ấy có thỏa mãn, có phù hợp với yêu cầu sinh thái hay không. Vấn đề người dân đặt ra rất đúng. Tác động của gió, nhất là từ việc thiêu xác người, xác động vật, tạo Dioxin là chất gây ô nhiễm không khí. Rồi nước thấm qua đất đến nguồn nước ăn của dân vùng dưới. Đây là những ảnh hưởng rất tệ, rất xấu”
“Tôi cho rằng để cho nhà đầu tư và dân đứng ra tranh luận với nhau là không đúng. Chính quyền phải vào cuộc, phải quyết định ý kiến người dân đúng hay không đúng, ý kiến nhà đầu tư đúng hay không đúng, và chính quyền phải giải quyết sao cho đúng qui định pháp luật về bảo vệ môi trường. Nội dung chính nằm ở đấy”
“Công văn tỉnh không phù hợp, không đúng với nguyện vọng của người dân thì dân tiếp tục có quyền khiếu nại, có quyền mướn luật sư làm đơn lên thẳng Trung ương, mà trong trường hợp này là Bộ Tài nguyên-Môi trường, đồng kính gởi Thanh tra Chính phủ để giải quyết đến cùng; và có một bản gởi chính quyền tỉnh là trong khi chờ chúng tôi khiếu nại tiếp thì đề nghị tỉnh cho dừng thi công. Không thể vì dịch bệnh mà vi phạm qui định bảo vệ môi trường và sức khỏe của người dân”.
Là con dân xóm Phúc Điền, nằm gần nhất dự án nghĩa trang Vĩnh Hằng và hai lò thiêu sẽ xây trên đó, Luật sư Phạm Hữu Hiền nói ông cảm thấy có trách nhiệm giúp người cùng quê về mặt pháp lý, hai nữa là ông thấy cái sai của dự án này ngay từ đầu:
“Họ đã chọn địa điểm quá gần khu dân cư, trong khi Thông tư Hướng dẫn, Khung 1/2021 của Bộ Tài nguyên Môi trường hướng dẫn việc thực hiện Nghị Định 40 liên quan đến qui hoạch xây dựng thì khoảng cách vị trí này không đáp ứng được điều kiện. Nếu đặt trên gió, trên nước thì phải nhân năm lần lên, tức là một cây số rưỡi. Tuy nhiên dự án lại cách điểm gần nhất khoảng 200 mét, cách điểm xa nhất khoảng 1.200 mét”
“Hai nữa, dự án khởi sự từ 2006-2008 nhân dân đã không chấp nhận nên chủ đầu tư cũ đã bỏ. Tuy nhiên qua một số lần bán chủ trương rồi đến công ty Hợp Lực hiện nay, có thể ông Chủ tịch Nguyễn Đức Trung mới về mấy tháng đã không nắm được, cũng có thể nghe báo cáo sai, nhưng Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An cũng như đặt biệt ông Thái Thanh Quí (ngày xưa là Chủ tịch tỉnh, nay là Bí thư tỉnh) đã xúc tiến như thế. Và tỉnh thì lấy lý do rằng Covid 19 có người chết nên phải đẩy mạnh dự án này”
“Thực tế số người chết ở Nghệ An chỉ đếm được trên đầu ngón tay, cỡ mười mấy người, không nhất thiết bắt nhân dân chịu đựng 50 năm trời đối với nghĩa trang này”.
Năm 2017, vẫn lời Luật sư Phạm Hữu Hiền, chính quyền địa phương đã tổ chức một cuộc họp tham khảo ý kiến dân nhưng không ai chịu ký vào văn bản thỏa thuận vì những nguyên cớ đã nói ở trên:
“Thế mà không hiểu tại sao năm 2019 họ vẫn phê duyệt được dự án tác động môi trường. Đến năm 2021 họ lại phê duyệt mở rộng qui mô lên mà không đánh giá tác động môi trường lại cũng không tham vấn cộng đồng lại. Cho nên bây giờ dân tình nổi sôi lên cái chuyện là không tham vấn cộng đồng. Việc dân phản đối cho thấy chính quyền vô cùng coi thường nhân dân, đặc biệt là nhân dân vùng chịu ảnh hưởng trực tiếp”.
Đây là phản ứng trong ôn hòa để tiếng nói của dân được lắng nghe, Luật sư Phạm Hữu Hiền trình bày tiếp:
“Cách thứ nhất là khai trí, có nghĩa là cung cấp thông tin và pháp lý về những quyết định của Nhà nước để bà con nắm. Cái thứ hai là tìm đến những người có chức sắc trong Nhà nước, những người am hiểu và những người có tư duy tiến bộ. Mình nhận thấy có rất nhiều người đồng tình với ý kiến của bà con , họ cũng đã kiến nghị đặt nghĩa trang này cách thành phố khoảng 15 đến 20 cây số. Họ cũng tư vấn cho nhiều ý kiến rất phù hợp với qui hoạch phát triển của thành phố Vinh đến năm 2030”.
“Qui mô hoạt động của nghĩa trang này tối thiểu là 50 năm, chắc chắn nó sẽ lọt hẳn trong thành phố và sẽ là vấn đề nhúc nhối sau này. Giống như TPHCM hay Hà Nội hay mười mấy tỉnh thành hiện tại đang đau đầu về việc di dời nghĩa trang ra khỏi thành phố”
“Các ông đã có những bài học nhãn tiền trên cả nước rồi nhưng các ông vẫn cố đấm ăn xôi, vẫn phê duyệt vẫn còn biểu dân chấp nhận chuyện này. Đó là tư duy vô cùng kém của lãnh đạo tỉnh Nghệ An”.
Ông Phan Văn Chương, cư dân xóm Phúc Điền, từng tham gia biểu tình yêu cầu công ty Hợp Lực ngưng san lấp mặt bằng đêm 12/9, cho biết:
“Ngày 18/9 có hai công an mặc thường phục tới nhà, bảo là muốn mời tôi lên huyện, vào trong đấy. Tôi bảo một mình tôi không thể đại diện nhân dân xóm này được. Thứ hai tinh thần là bọn tôi đấu tranh trong hòa bình chứ không bạo lực, nên tôi không đi”.
Sau cùng, linh mục Phan Sỹ Phương, ở Giáo họ Thượng Khê cách khu vực dự án không xa, nói rằng ông thông cảm với tâm tư nguyện vọng của giáo dân cũng như mọi người dân khác đang phản đối nghĩa trang sinh thái Vĩnh Hằng và hai lò thiêu ngay trên đầu dân Phúc Điền:
“Tôi quê ở đó, mỗi lần lũ lụt là do trên núi chảy xuống mà, bây giờ lò thiêu nếu có làm thì làm sao phải tránh hậu quả đổ xuống đầu dân, nước trên đó đổ xuống đồng ruộng của người ta hết, con cháu nó ăn cái gì trên đất đó?”
“Ai cũng biết con người sinh ra rồi phải chết thôi, phải có nghĩa trang phải có lò thiêu. Cái đó không sai nhưng vẫn mong rằng chính quyền của dân, vì dân và do dân phải làm sao để bình an cho người ra đi và để bình an cho người còn sống. Đó là hy vọng. Tôi luôn luôn đứng về phía bà con chứ không thể khác được”.