Bộ Chính trị vừa đưa ra yêu cầu tạm đình chỉ công tác với cán bộ có hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực, hoặc cố tình trì hoãn, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, không thực hiện công việc.
Không đủ chế tài răn đe
Yêu cầu này trước đây đã được nhiều lãnh đạo Việt Nam nói đến thời gian qua, đến nay có được thực hiện?
Ông Trần Anh Quân, một người trẻ hoạt động xã hội ở Sài Gòn, hôm 10/6/2024 khi trao đổi với RFA, nhận định:
“Đây chỉ là một quy định giúp đảng viên có điều kiện đi du lịch, nghỉ ngơi hơn là góp phần chống tiêu cực. Bởi vì theo định nghĩa của Đảng Cộng sản thì ‘tạm đình chỉ công tác là buộc cán bộ dừng thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao trong một khoảng thời hạn nhất định, và đây không phải là hình thức kỷ luật’. Vậy thì khi một cán bộ đảng viên nào đó bị tạm đình chỉ công tác vài tuần thì họ vẫn được quay lại làm việc ở vị trí đó bình thường. Họ có thể bị trừ lương, nhưng cần phải nhớ là lương cơ bản của đảng viên chỉ là con số không đáng kể so với những thu nhập ‘bất chính’ khác mà họ kiếm được dựa vào chức vụ và quyền hạn trong bộ máy nhà nước.”
Như thế thì các cán bộ lại tha hồ đùn đẩy để được phép tạm nghỉ rồi sau đó vẫn tiếp tục công việc chứ có bị ảnh hưởng vấn đề gì đâu mà phải nghiêm túc làm việc cho cực thân.
-Ông Trần Anh Quân
Ông Quân cho rằng, khi một quan chức né tránh trách nhiệm, đùn đẩy công việc cho người khác mà lại không bị kỷ luật, nhưng còn được cho nghỉ 1 tháng thì còn gì hạnh phúc bằng. Ông Quân nói tiếp:
“Như thế thì các cán bộ lại tha hồ đùn đẩy để được phép tạm nghỉ rồi sau đó vẫn tiếp tục công việc chứ có bị ảnh hưởng vấn đề gì đâu mà phải nghiêm túc làm việc cho cực thân.”
Ngoài ra, theo ông Quân, về mặt thẩm quyền ra quyết định thì người đứng đầu có quyền quyết định tạm đình chỉ công tác với cán bộ cấp dưới. Như vậy, quy định này vừa không phải là một hình thức kỷ luật, không có chế tài đủ mạnh, lại còn mang tính chủ quan, phụ thuộc vào cảm nhận của cấp trên đối với cấp dưới.
Ông Trần Anh Quân còn cho rằng, chính quyền Việt Nam không có định nghĩa như thế nào là “hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực, hoặc cố tình trì hoãn, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, không thực hiện công việc”… thì làm sao để có căn cứ rằng đó là hành vi vi phạm. Theo ông Quân, điều này dựa hoàn toàn vào “cảm nhận” của cán bộ cấp trên là có thể buộc cấp dưới phải tạm nghỉ. Như vậy thì vừa dễ dẫn tới lạm quyền, triệt hạ phe nhóm, vừa có thêm một lý do giúp các cán bộ lãnh đạo được tự tiện cho cấp dưới nghỉ phép, vi vu du lịch…
Thiếu quy định pháp luật
Vào ngày 10/5/2023, ông Nguyễn Phú Trọng – Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam cũng đã từng đưa ra yêu cầu khắc phục ngay những biểu hiện đùn đẩy, né tránh, làm việc cầm chừng, sợ sai không dám làm của các cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cấp quản lý.
Trước đó, trong Nghị quyết phiên họp thường kỳ hôm 8/5/2023, Chính phủ cũng đã yêu cầu khắc phục tình trạng né tránh, đùn đẩy công việc, thực hiện việc luân chuyển, xử lý cán bộ sợ sai, sợ trách nhiệm trong thực thi công vụ.
Cựu trung tá quân đội Vũ Minh Trí từ Hà Nội, hôm 10/6/2024 khi trả lời RFA nói:
“Ở trên yêu cầu là một chuyện, nhưng ở dưới có thực hiện hay không là một chuyện hoàn toàn khác. Ví dụ cách đây chưa lâu, khi ông Đinh La Thăng làm Bí thư Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh, có đi xuống huyện Củ Chi bảo là lắng nghe ý kiến của nông dân và doanh nghiệp sữa… có ra chỉ thị cách chức ngay Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường của huyện đấy, người chịu trách nhiệm quản lý vấn đề đấy… Nhưng cuối cùng cũng chẳng cách chức được bởi vì phải theo Luật Công chức, không phải muốn đuổi là đuổi được ngay.”
Ở trên yêu cầu là một chuyện, nhưng ở dưới có thực hiện hay không là một chuyện hoàn toàn khác.
-Cựu Trung tá Vũ Minh Trí
Ông Vũ Minh Trí cho rằng, tất cả những chỉ thị, quyết định, hay như văn bản của Bộ Chính trị vừa ban hành, hay chỉ thị của Thủ tướng hoặc bất kỳ cấp nào… phải dựa vào quy định của pháp luật hiện hành. Ông Trí giải thích:
“Vì nếu không dựa vào quy định của pháp luật, thì cũng chẳng có tác dụng gì, vì không thể thực hiện được. Ví dụ như nếu đuổi người ta sẽ vi phạm Luật Công chức, Luật Lao động… nếu không đúng thậm chí có thể bị họ kiện ra tòa.”
Một luật sư không muốn nêu tên vì lý do an ninh, khi trao đổi với RFA liên quan vấn đề này cho biết về bệnh sợ trách nhiệm trong ngành tư pháp:
“Bệnh sợ trách nhiệm nằm nhiều ở ngành tòa án, khi giải quyết một vụ án tranh chấp dân sự, họ cứ mời lên hòa giải mãi… hết năm nay qua năm khác. Hoặc thậm chí họ không mời, chừng nào người dân khiếu nại họ mới hòa giải. Mà luật không quy định hòa giải mấy lần phải kết thúc, mà chỉ quy định thời hạn giải quyết vụ án. Cho nên họ đẩy qua thẩm phán khác, họ tuyên bố rằng thà bị kỷ luật chứ không để bị treo áo. Tức là đưa ra xử án có thể bị hủy, bị sửa, sau nhiều lần có thể bị treo áo. Do đó bây giờ có hiện tượng các cơ quan nhà nước họ sợ vấn đề trách nhiệm, nếu làm sai thì sợ đi tù, tương tự như thẩm phán bên ngành tòa án.”
Theo luật sư này thì luật pháp Việt Nam phải “bó tay”:
“Bó tay, chỉ có thể xử lý hành chánh, cũng chỉ là khiển trách này kia nọ, vì họ không có lỗi nặng nề, không để lại hậu quả…”
Giáo sư Nguyễn Đình Cống, khi trả lời RFA trước đây cho rằng, bệnh sợ trách nhiệm trong cán bộ đã có từ lâu. Những người có hiểu biết nhưng thiếu tự tin, kém bản lĩnh mới sợ bị kỷ luật, sợ bị cấp trên đánh giá sai, sợ vi phạm 19 điều cấm. Theo Giáo sư Cống, bệnh sợ này làm cho cán bộ không dám mạnh dạn thực hiện những việc tốt mà chưa được cấp trên cho phép, không dám phản biện những điều sai trái, gây một số tác hại cho nhân dân. Tác hại nhất là làm mất lòng tin của dân vào cán bộ, vào chính quyền.