Hàng ngàn người Cuba trên khắp đất nước đã tham gia các cuộc biểu tình hiếm hoi vào Chủ nhật ngày 11/7 chống lại chính quyền cộng sản. Theo mô tả của AFP, người biểu tình tuần hành qua một số thị trấn và hô vang ‘Đả đảo chế độ độc tài’ và ‘Chúng tôi muốn tự do’.
Một số người biểu tình, chủ yếu là thanh niên, đã hét lên những lời lăng mạ chống lại Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel. Một người địa phương giấu tên nói với AFP rằng cô đã tham gia cuộc biểu tình vì bực tức về ‘tình hình mất điện và thiếu thức ăn’.
Theo Reuters, những người biểu tình chống chính phủ đã bị lực lượng an ninh Cuba bắt giữ, đánh đập và xịt hơi cay…
Trong khi truyền thông cả thế giới lập tức đưa tin về tình hình Cuba thì hầu như báo chí nhà nước Việt Nam im tiếng chờ đợi chỉ thị. Một ngày sau đó, một vài tờ báo đưa tin dè dặt… Sau đó thì đưa tin Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel cáo buộc các lệnh cấm vận kinh tế kéo dài hàng chục năm của Mỹ đã gây ra tình trạng khó khăn và bất ổn những ngày gần đây.
Tôi cho rằng có lẽ các tờ báo trong nước đang chờ động thái từ Ban Tuyên giáo Trung ương, bởi vì chế độ độc đảng toàn trị thì tất cả báo chí đều chịu sự chỉ đạo.
-Nhà báo độc lập Nguyễn Ngọc Già
Nhà báo độc lập Nguyễn Ngọc Già, nguyên Phó trưởng ban Kế hoạch – Dự án và Phó trưởng ban Tư liệu của Đài truyền hình HTV TPHCM, khi trả lời RFA hôm 13/7, nhận định:
“Tôi thấy một số tờ báo đưa tin tình hình người dân Cuba biểu tình rất dè dặt, chỉ có vài tờ như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, VNExpress… Đặc biệt tờ mà tôi chú ý nhất là TTXVN, bời vì đây là cơ quan phát ngôn chính thức của đảng cộng sản và nhà cầm quyền Việt Nam, nó có 30 cơ quan thường trú trên thế giới, trong đó có cả tại Cuba nhưng hoàn toàn không thấy tin gì về tình hình Cuba hiện nay. Tôi cho rằng có lẽ các tờ báo trong nước đang chờ động thái từ Ban Tuyên giáo Trung ương, bởi vì chế độ độc đảng toàn trị thì tất cả báo chí đều chịu sự chỉ đạo.”
Điều này theo Nhà báo Nguyễn Ngọc Già thì cũng không có gì lạ vì bên cạnh độc đảng toàn trị thì sức ảnh hưởng của tình hữu nghị giữa nhà cầm quyền cộng sản Cuba và Việt Nam cả thế giới cũng đã đều biết. Nhà báo Nguyễn Ngọc Già nêu ví dụ:
“Ví dụ như cách đây khoảng 12 năm, thì ông Nguyễn Minh Triết cũng đã ca ngợi Việt Nam – Cuba thay nhau canh giữ hòa bình thế giới ‘bên nghỉ, bên ngủ’ gì đó mà…. Tôi cho rằng điều đó không có gì để ngạc nhiên, so với vấn đề Hồng Kông, Miến Điện, Venezuela… thì nó khác nhau về chế độ chính trị, nên họ được bật đèn xanh sớm để đưa tin khá kịp thời. Thêm nữa, tôi nghĩ nếu trong vài ngày tới báo chí trong nước đưa tin rầm rộ hơn thì tôi cho rằng có thể là nhà cầm quyền cộng sản Cuba đã tạm an toàn ổn định… Thì cái cách đưa tin cũng sẽ theo cái hướng là ‘tạo phản’, ‘âm mưu lật đổ chính quyền’, ‘có sự góp tay của thế lực thù địch’… Còn nếu trong vài ngày tới mà tình hình có vẻ dè dặt và lặng lẽ thì tôi cho rằng nhà cầm quyền cộng sản Cuba đang rất là nguy khốn.”
Chính phủ Cộng hòa Cuba và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thiết lập quan hệ ngoại giao từ ngày 2/12/1960, giữa Việt Nam và Cuba đã tồn tại một mối quan hệ được cho là mật thiết cho đến nay.
Mặc dù cuộc biểu tình ở đất nước Nam Mỹ rất xa Việt Nam, nhưng lại vẫn được nhiều dân Việt Nam trên mạng xã hội quan tâm theo dõi. Điều này có lẽ do Cuba hiện vẫn là đất nước độc tài toàn trị như Việt Nam. Tuy nhiên thông tin về biểu tình Cuba chỉ có thể có đầy đủ trên báo chí quốc tế hay hải ngoại, trong khi các cuộc biểu tình chống chính phủ ở Hồng Kông, Miến Điện… trước đây đều được báo chí Việt Nam đưa tin khá đầy đủ.
Nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Khắc Mai – nguyên Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu – Ban Dân vận Trung ướng, hiện là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Văn hóa Minh triết, khi trả lời RFA hôm 13/7, nhận định:
“Hệ thống cộng sản luôn luôn thực hiện một phương châm rất cũ, lạc hậu của thế giới cổ điển, của nền văn minh nông nghiệp phong kiến ngày xưa… xấu thì che, tốt thì khoe. Vì là cực quyền nên không muốn ai nhìn thấy cái xấu của họ, nên tìm cách che đậy, báo chí là của họ nên họ bảo đăng gì thì đăng cái ấy, làm gì có báo chí tự do. Tôi nghĩ cộng sản Việt Nam cũng giống cộng sản Cuba hay cộng sản Tàu… cho nên nó không cho đăng những tin nhạy cảm này, nó bưng bít, không cho dân hiểu biết.”
Vì là cực quyền nên không muốn ai nhìn thấy cái xấu của họ, nên tìm cách che đậy, báo chí là của họ nên họ bảo đăng gì thì đăng cái ấy, làm gì có báo chí tự do. Tôi nghĩ cộng sản Việt Nam cũng giống cộng sản Cuba hay cộng sản Tàu… cho nên nó không cho đăng những tin nhạy cảm này, nó bưng bít, không cho dân hiểu biết.
-Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai
Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai cho rằng, có một quy luật mà chính Karl Marx và những anh em cộng sản vẫn hay dùng để nói thì bây giờ lại xuất hiện là ‘con giun xéo lắm cũng quằn’… huống gì đây là xã hội con người. Cho nên tất yếu họ sẽ phản ứng, trước hay sau thì phản ứng ấy sẽ xảy ra, đó là nhân tính. Bởi vì con người sinh ra vốn là tự do, bình đẳng… cho nên dần dần họ sẽ nhận ra sự thật, rồi họ tập hợp nhau lại họ đấu tranh. Ông Nguyễn Khắc Mai nói tiếp:
“Đám cộng sản Việt Nam cũng thế, luôn cho cái đấu tranh đó là do bị xúi dục của ‘phản động’. Nhưng tôi nghĩ ‘phản động’ mà xui dục người dân nổi dậy chính là chế độ bất nhân, tàn ác, lạc hậu, phi nhân tính…. không phải vì con người, vì nhân dân, mà chỉ vì quyền lợi và lợi ích của mình… Chính chế độ đó xui người dân tìm con đường tử tế mà sống, thì người ta sẽ đứng dậy chống cái ‘phản động’ ấy. Chính quyền họ luôn thấy ‘phản động’ ở bên Mỹ ở đâu đó, mà họ không thấy ‘phản động’ chính bên trong họ.”
Theo ông Nguyễn Khắc Mai, tại Việt Nam hiện nay, trong lòng người dân, kể cả những công chức trong chế độ, đã hình thành những nhận thức mới, những phản ứng mới… Và như thế ông Mai cho rằng đến một lúc nào đó, có một cơ hội nào đó, một điều kiện nào đó, thì tức nước vỡ bờ thôi, cái đó là tất yếu sẽ xảy ra.
