Trưa 18 tháng 7 năm 2024, truyền thông Nhà nước Việt Nam đồng loạt loan thông báo của Bộ Chính trị về tình hình sức khỏe của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Chủ tịch nước Tô Lâm được Bộ chính trị phân công chủ trì công việc của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư theo trách nhiệm, quyền hạn được Bộ Chính trị quy định.
Cũng trong ngày 18 tháng 7 năm 2024, Chủ tịch nước Tô Lâm thay mặt lãnh đạo đảng, Nhà nước công bố quyết định và trao Huân chương Sao vàng tới ông Nguyễn Phú Trọng. Lễ trao tặng huân chương diễn ra tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Không có bản tin nào kèm hình ảnh.
Việc Bộ Chính trị thông báo tình hình sức khỏe của ông Trọng được dư luận quan tâm, bởi trước đó chỉ hai tháng, ngày 22 tháng 5 năm 2024, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà ký Quyết định số 440/QĐ-TTg về danh mục bí mật nhà nước lĩnh vực y tế. Theo đó, danh mục bí mật nhà nước độ tối mật gồm: Hồ sơ bệnh án, thông tin, kết quả khám bệnh, chữa bệnh, kiểm tra sức khỏe của các Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng.
Bốn năm trước, Thủ tướng Chính phủ lúc đó là ông Nguyễn Xuân Phúc cũng ký ban hành Quyết định 1295/QĐ-TTg về danh mục bí mật nhà nước lĩnh vực y tế. Theo quyết định này, những vấn đề liên quan sức khỏe của các ủy viên Bộ Chính trị, Ban bí thư trung ương Đảng như: Hồ sơ bệnh án, thông tin, kết quả khám bệnh, chữa bệnh, kiểm tra sức khỏe… thuộc danh mục ‘tối mật’.
Với trường hợp ông Nguyễn Phú Trọng, khi mà tình hình sức khỏe lãnh đạo được cho là ‘tối mật’ mà họ phải phá lệ, thông báo ra tức là nó có chuyện rồi. Người ta thông báo thế để dân khỏi thấy bất ngờ, chứ thật ra dân biết cả rồi. Trước đây có hai vị lãnh đạo chết lúc còn đương chức là ông Hồ Chí Minh và ông Lê Duẩn. Bây giờ ông Trọng có thể là người thứ ba. – Bác sĩ ở Hà Nội
Nhận định về việc này, một bác sĩ ở Hà Nội từng chăm sóc sức khỏe cho lãnh đạo cao cấp, yêu cầu ẩn danh, nói với RFA:
“Với trường hợp ông Nguyễn Phú Trọng, khi mà tình hình sức khỏe lãnh đạo được cho là ‘tối mật’ mà họ phải phá lệ, thông báo ra tức là nó có chuyện rồi. Người ta thông báo thế để dân khỏi thấy bất ngờ, chứ thật ra dân biết cả rồi. Trước đây có hai vị lãnh đạo chết lúc còn đương chức là ông Hồ Chí Minh và ông Lê Duẩn. Bây giờ ông Trọng có thể là người thứ ba.
Sở dĩ tôi nói vậy vì Bộ Chính trị thông báo tình hình sức khỏe ông Trọng cùng lúc với tin trao Huân chương Sao vàng cho ông Trọng tại bệnh viện. Thường huân chương này hầu như được trao lúc sắp chết hoặc đã chết vì nó là huân chương cao quý nhất của Nhà nước Việt Nam mà. Tổng bí thư Lê Duẩn nhận huân chương sao vàng khi đã mất rồi.
Ông Trọng nằm viện lâu rồi, không biết có còn ý thức để biết mình được tặng huận chương hay không nữa chứ. Có những người được tặng huân chương hay được trao quân hàm vào lúc chẳng còn biết gì nữa. Thiếu tướng Đỗ Xuân Hợp – Giám đốc Học viện Quân y – là một ví dụ. Ông Hợp được trao danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân lúc đang hôn mê, chả biết gì”.
Vị bác sĩ này nói thêm, ông Nguyễn Phú Trọng là trường hợp lãnh đạo cao cấp thứ hai được Bộ Chính trị thông báo về tình hình sức khỏe, ông Hồ Chí Minh là trường hợp thứ nhất. Ông kể:
“Tôi nhớ cuối tháng 8, đầu tháng 9 năm 1969, chính tôi nghe đài Hà Nội thông báo cho đồng bào và chiến sĩ cả nước biết tình hình sức khỏe Hồ chủ tịch không tốt và các bác sĩ đang cố gắng chăm sóc sức khỏe cho chủ tịch thì chỉ vài ngày sau ông ấy chết”.
Tình hình sức khỏe của ông Trọng bị cho là yếu đi từ sau lần đột quỵ ở Kiên Giang vào giữa tháng 4 năm 2019 dù báo chí Nhà nước hoàn toàn im lặng. Sau sự kiện đó, ông Trọng nhiều lần vắng mặt tại một số buổi tiếp đón các nguyên thủ quốc tế. Đặc biệt trong tháng 1 năm 2024, ông Trọng không xuất hiện để đón Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone trong chuyến thăm Việt Nam hai ngày 6 và 7; không ra mặt tiếp Tổng thống Indonesia Joko Widodo thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 11 đến 13. Đến sáng 15 tháng 1 ông Trọng mới xuất hiện tại lễ khai mạc kỳ họp bất thường thứ 5 của Quốc hội với tư cách “khách mời và lãnh đạo Đảng, Nhà nước.”
Theo tôi, sở dĩ họ phải thông báo vì họ thấy tin này không thể giữ bí mật được nữa, trước sau gì nó cũng lọt ra ngoài. Nó là một tin rất quan trọng. Công luận trong và ngoài nước đều quan sát và biết tình hình sức khỏe ông Trọng rất yếu, đã đến giai đoạn cuối cùng của cuộc đời rồi cho nên không cần phải bí mật nữa. – Nhà báo độc lập Nguyễn Khắc Toàn
Mạng báo Bloomberg lúc đó dẫn các nguồn tin giấu tên cho biết ông Trọng phải nhập viện. Báo chí Nhà nước vẫn im lặng.
Với lần công bố tình hình sức khỏe ông Trọng lần này, nhà báo độc lập Nguyễn Khắc Toàn nhận định:
“Theo tôi, sở dĩ họ phải thông báo vì họ thấy tin này không thể giữ bí mật được nữa, trước sau gì nó cũng lọt ra ngoài. Nó là một tin rất quan trọng. Công luận trong và ngoài nước đều quan sát và biết tình hình sức khỏe ông Trọng rất yếu, đã đến giai đoạn cuối cùng của cuộc đời rồi cho nên không cần phải bí mật nữa. Ngoài ra, báo nhà nước đưa tin trao huân chương sao vàng cho ông Trọng cũng cho thấy họ đang dọn đường cho biến cố lớn. Một là ông trọng sẽ ra đi theo quy luật sinh-lão-bệnh-tử; hai là không cưỡng được việc phải trao chức Tổng bí thư cho người kế vị là ông Tô Lâm. Hiện nay, quyền lực và ảnh hưởng của ông Tô Lâm rất mạnh mà Thường trực Ban bí Thư Lương Cường không thể vượt qua được”.