Blogger, nhà hoạt động mạng xã hội Việt Nam, ông Thái Văn Đường, được nhiều người đang tìm quy thế tỵ nạn tại Thái Lan bị cho là “mất tích” hôm 13/4. Đến ngày 16/4, tin từ truyền thông Nhà nước khiến người đọc thấy có sự trùng lặp. Theo đó có một người nhập cảnh bất hợp pháp vào Hà Tĩnh ở miền Trung Việt Nam mà một số đặc điểm nhận diện trùng với nhà hoạt động này, trong đó có tên tuổi.
Hôm 16/4/2023, truyền thông Nhà nước Việt Nam đồng loạt đưa tin liên quan, trong đó, trang mạng Chính phủ đăng tựa đề: “Phát hiện Đường Văn Thái xâm nhập trái phép vào Việt Nam”.
Báo Tuổi trẻ đăng cùng lúc bài với hàng tít: “Phát hiện người đàn ông tên Đường Văn Thái xâm nhập trái phép vào Việt Nam.”
Hàng tựa lớn trên báo Pháp luật TPHCM được đọc thấy cùng ngày là “Công an bắt người tên Đường Văn Thái xâm nhập vào Việt Nam trái phép”.
Trong khi đó, tờ Tiền Phong chạy tựa: “Đường Văn Thái bị bắt vì xâm nhập trái phép vào Việt Nam”.
Tin này cũng được Thông Tấn Xã Việt Nam quan tâm đưa, với một bài trên trang Tin tức, có tựa đề: “Bắt giữ đối tượng khai nhận tên là Đường Văn Thái xâm nhập trái phép vào Việt Nam”.
Từ Hà Nội, hôm thứ hai, 17/4, trên trang Facebook cá nhân, blogger Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh, một nhà quan sát thời sự Việt Nam đưa ra bình luận trong một dòng trạng thái, ông viết:
“Sự kiện truyền thông chưa từng có: bắt một kẻ “vô danh”, “tội” quá nhẹ, nhưng… hàng loạt báo lớn cùng đưa tin cực nhanh; lại cùng nội dung và “minh họa” bằng ảnh bắt người… Trung Quốc.”
“Nhưng… thật may!, (như đã được chuẩn bị sẵn), một báo… có ngay bài công phu, “tiết lộ” chút ít điều “bí ẩn” đó”.
Và blogger Ba Sàm – Nguyễn Hữu Vinh, cựu Thiếu tá an ninh từng làm việc tại Bộ Công an Việt Nam trước khi trở thành nhà hoạt động báo chí, mạng xã hội độc lập, chú thêm: “(Ảnh nhân vật còn bị gạch chéo như thể đã … CHẾT)”, trước khi dẫn thêm tựa đề từ báo mạng Công Thương, với hàng tít nhấn mạnh và ghi rõ: “Bộ mặt thật của đối tượng Đường Văn Thái”.
Tờ báo thuộc bộ Công Thương của Việt Nam viết:
“Công an tỉnh Hà Tĩnh vừa bắt giữ đối tượng nhập cảnh trái phép có tên Đường Văn Thái trùng tên với một kẻ chuyên thông tin sai sự thật chống phá Nhà nước…
“Bước đầu, đối tượng khai nhận tên Đường Văn Thái (sinh năm 1982), quê quán ở thôn Hà Lâm 3, xã Thụy Lâm, huyện Đông Anh, TP. Hà Nội…
“Đáng chú ý, đối tượng Đường Văn Thái vừa bị bắt giữ trùng tên và địa chỉ quê quán với một YouTuber thường xuyên xuất hiện trên mạng xã hội với tên gọi “Thái Văn Đường”. Đối tượng Thái Văn Đường thường xuyên sử dụng mạng xã hội để đưa ra những luận điệu, thông tin xuyên tạc, bịa đặt, tin đồn thất thiệt với mục đích chống phá Đảng, Nhà nước. Theo một số nguồn tin, thời gian gần đây, đối tượng Thái Văn Đường đang tị nạn tại Thái Lan.”
“Đóng kịch nhưng vụng về, giấu đầu hở đuôi”?
Theo dõi diễn biến này từ Nha Trang, về ứng xử của truyền thông Việt Nam với sự kiện trên, nhà báo Võ Văn Tạo, một nhà quan sát thời sự Việt Nam từ trong nước khá quen thuộc với khán, thính và độc giả của RFA Tiếng Việt, hôm 17/4 đưa ra bình luận:
“Tôi cho rằng cái này là giấu đầu, hở đuôi, vụng về. Nếu người nào tinh ý một chút thì đều phát hiện ở đây có một sự gọi là đóng kịch.
“Thực sự là như thế, chứ làm sao mà lại đồng loạt được như thế. Tôi chắc các báo đều đối chiếu và khớp với bên trên và với nhau, và nếu không có lệnh của một ông ‘nhạc trưởng’ nào đó, từ bên công an hay bên tuyên giáo, thì làm sao các báo lại có thể làm đồng loạt được như thế?”
“Cái đó theo tôi là lộ liễu quá!”
Khi được hỏi là nếu đúng như nhận định đó, thì tại sao sự kiện này lại diễn ra như vậy với truyền thông ở Việt Nam đưa tin theo cách thức như thế, nhà báo Võ Văn Tạo đáp:
“Tại vì những lần Việt Nam làm theo ý của Việt Nam, như là vụ Trịnh Xuân Thanh ở bên CHLB Đức, rồi vụ nữa cũng ồn ào, mang tiếng, là vụ Trương Duy Nhất, về mặt đối ngoại.
“Cho nên tôi nghĩ lần này họ tìm cách làm như vậy, tức là thay bằng cách khác. Nhưng mà cách nào, chứ cách như thế này, thì những người mà tinh ý một chút mà để ý chuyện này thì biết ngay rằng không phải sự thật là như thế.
“Mà chủ yếu là họ (chính quyền) tránh né chuyện mang tiếng can thiệp, hoặc xâm phạm vào chủ quyền của các quốc gia khác.
“Tôi biết từ lâu rằng ngay cả Singapore cũng ‘sợ’ Việt Nam, ngay cả an ninh Singapore cũng đặt vấn đề, nhưng họ có vẻ cũng để cho an ninh Việt Nam qua bên đó để “bắt”, rồi “rong về”.
“Còn Thái Lan thì hồi nào đến giờ, họ vẫn ‘khiếp’ Việt Nam rồi, nhưng họ cũng thực dụng lắm, họ không đánh đổi quan hệ của họ lấy mấy ‘ông dân chủ’ ở Việt Nam làm gì, tôi nghĩ giới (hoạt động) dân chủ ở Việt Nam chẳng là cái gì đối với Chính phủ Thái Lan, không là cái gì hết.
“Cho nên đời nào họ đánh đổi, và nếu phía Việt Nam có ‘đặt vấn đề’, thì họ ok, đồng ý liền.”
“Một sự dàn dựng bất chấp?”
Từ Berlin, cùng ngày thứ hai, nhà báo Võ Thị Hảo, người từng xin quy chế tị nạn chính trị tại CHLB Đức nhiều năm về trước, cho hay bà có theo dõi vụ việc này và về cách thức truyền thông, báo chí chính thống của Nhà nước Việt Nam đưa tin, bà bình luận:
“Tôi được biết là ngày 14/4/2023, bạn của nhà bất đồng chính kiến Đường Văn Thái (tức Thái Văn Đường) đã xôn xao thông tin rằng ông bị mất tích và có khả năng bị an ninh Việt Nam sang tận Thái Lan bắt cóc về Việt Nam. Báo chí Việt Nam đã im lặng, đến tận ngày 16/4 thì đồng loạt đưa tin rằng ông Thái đã “xâm nhập Việt Nam trái phép“ và bị bắt tại cửa khẩu Cầu Treo, tỉnh Hà Tĩnh…
“Xét hoàn cảnh, theo kinh nghiệm của tôi cũng như nhiều nhà thạo tin thì thủ đoạn đổ cho người bị bắt cóc tội “xâm nhập trái phép“ là cách đưa tin có nhiều khả năng là bất chấp sự thật, đưa tin theo chỉ đạo của cấp trên để che giấu cho việc bắt cóc rất đáng hổ thẹn.
“Trên góc nhìn, quan điểm cá nhân, tôi cho rằng hiếm có ai tin rằng đó không phải là một sự dàn dựng của mật vụ Việt Nam, rồi đổ cho người bị bắt tội “xâm nhập trái phép“. Sự việc diễn biến cũng cùng cách tương đồng với vụ nhà bất đồng chính kiến Trương Duy Nhất bị mật vụ Việt Nam bắt cóc năm 2019 tại Thái lan.”
Và nhà báo, nhà quan sát thời sự Việt Nam từ Berlin tiếp tục nêu nhận định mang tính giả thuyết của mình, bà nói:
“Còn nếu thông tin về việc nghi ông Thái Văn Đường bị mật vụ Việt Nam bắt cóc không được một số tờ báo hải ngoại tung ra trước ngày 16/4 thì có thể công an Việt Nam đã ém nhẹm sự việc này?
“Vì vụ việc xảy ra từ 13/4 nhưng không tờ báo Việt Nam nào đưa tin. Khi thông tin đã tung ra thế giới, tận ngày 16/4, các báo, trong đó có báo Hà Tĩnh – mới đồng loạt đưa tin là ông Đường Văn Thái hay Thái Văn Đường xâm nhập trái phép! Vậy ai có thể thực sự tin rằng đây không phải là một sự dàn dựng bất chấp?
“Qua diễn biến, sự việc này, tôi cho rằng Việt Nam thêm một lần ngạo nghễ tuyên bố với thế giới: mật vụ Việt Nam có thể bất chấp mọi thủ đoạn để đàn áp những nhà bất đồng chính kiến dám nói lên sự thật, dù họ ở bất cứ nơi đâu trên thế giới. Đặc biệt dễ tổn thương là đồng bào Việt Nam đang phải rời quê hương để nương náu tại các nước Đông Nam Á, dẫu là họ đang ở Thái lan là một trong những hiếm hoi tại khu vực này còn lòng nhân đạo, có thể giúp đỡ người tị nạn.”
Theo nhà báo, nhà văn Võ Thị Hảo, diễn biến mới này còn chứng tỏ Việt Nam “công bố thêm” một “sự đe dọa” đối với tự do ngôn luận và người bất đồng chính kiến.
“Chỉ một ngày trước khi ngoại trưởng Mỹ tới thăm Việt Nam mà Việt Nam thực hiện hành vi này, chắc chắn không phải là ngẫu nhiên.
“Đó là một tảng đá khổng lồ được nhóm quyền lực nào đó đặc biệt thiết kế để chặn đường tiến tới quan hệ đối tác chiến lược của Việt Nam với Mỹ,” bà Võ Thị Hảo đưa ra nhận định trên quan điểm cá nhân, hôm 17/4.
Còn về phía Việt Nam, trước đó, hôm chủ nhật 16/4/2023, bài báo có tựa đề ‘Bắt giữ đối tượng khai nhận tên là Đường Văn Thái xâm nhập trái phép vào Việt Nam’ đăng chính thức và công khai trên trang Tin Tức đưa tin và khẳng định:
“Ngày 16/4, lãnh đạo Công an tỉnh Hà Tĩnh xác nhận vừa phát hiện và bắt giữ một đối tượng không có giấy tờ tùy thân khi đang xâm nhập trái phép vào Việt Nam.
“Trước đó, vào chiều tối 14/4, lực lượng Công an xã Sơn Kim 1, huyện Hương Sơn (tỉnh Hà Tĩnh) phát hiện một đối tượng không có giấy tờ tùy thân xâm nhập trái phép vào Việt Nam qua đường mòn, lối mở ở khu vực biên giới thuộc xã Sơn Kim 1, huyện Hương Sơn nên đã đưa về trụ sở để làm rõ.
“Bước đầu, đối tượng khai nhận tên là Đường Văn Thái (sinh năm 1982), quê quán ở thôn Hà Lâm 3, xã Thụy Lâm, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.
“Ngay sau đó, Công an xã Sơn Kim 1 đã bàn giao đối tượng cho Công an huyện Hương Sơn để kiểm tra, xác minh, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật,” trang tin mạng thuộc thuộc Thông Tấn Xã Việt Nam đưa tin cho hay.
Còn như tin RFA Tiếng Việt đã đưa từ hôm 15/4/2023, RFA đã có nỗ lực liên lạc bằng cách gọi điện cho Bộ Công an và Bộ Ngoại giao cùng Đại Sứ quán Việt Nam tại Bangkok, Thái Lan để hỏi thông tin về Đường Văn Thái nhưng tại thời điểm liên lạc đó đã không có ai trả lời. RFA Tiếng Việt cũng gửi thư điện tử cùng lúc tới các cơ quan này nhưng chưa nhận được phản hồi cùng thời điểm.
Vẫn theo tin bài đã đưa trên RFA Tiếng Việt, ông Đường Văn Thái được cho là một nhân vật nhiều tranh cãi. Trong khi có nhiều người thường xuyên theo dõi tin tức chia sẻ từ ông trên các kênh Facebook và YouTube, thì có một số người khác cho rằng tin tức mà ông chia sẻ không có độ tin cậy cao.