Cục Cảnh sát giao thông lý giải việc tăng mức xử phạt theo Nghị định 168 là để thiết lập lại trật tự, văn hóa giao thông; để hạn chế các vi phạm giao thông, giảm thiểu tai nạn giao thông’… nhưng trong mắt người dân, mức phạt đó “không có tình người, hà khắc”, và mang tính “bóc lột”.
Không chấp hành hiệu lệnh đèn tín hiệu giao thông sẽ bị phạt từ bốn đến sáu triệu đồng, đi ngược chiều bị phạt bốn đến sáu triệu đồng, và điều khiển xe đi quá tộc độ bị phạt từ sáu đến tám triệu đồng. Đây là mức phạt mới đối với các lỗi vi phạm giao thông phổ biến ở Việt Nam.
Đó cũng chính là lý do khiến người dân phản ứng gay gắt bởi mức độ hà khắc của luật mới.
Anh Hoàng, tài xế GrabBike ở Hà Nội cho biết, anh đồng tình với chuyện người dân phải tuân thủ giao thông, nhưng mức phạt như thế thì không mang tính răn đe, mà là “dồn dân vào chân tường” nếu chẳng may bị phạt.
“Mỗi tháng tôi kiếm được khoảng chín triệu. Nếu phạt như thế thì chưa đủ hai lần phạt đã hết tiền. Mức phạt này hà khắc quá. Phạt lấy được. Tôi không đồng ý với những người vi phạm giao thông. Những trường hợp đó cần phải phạt, nhưng phạt sao cho hợp lý với thu nhập của người dân. Phạt nặng như thế là dồn dân vào chân tường. Không hợp lý một tí nào cả.”.
Theo thống kê của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, năm 2024, thu nhập bình quân của người lao động là 8,4 triệu đồng/tháng. Với mức phạt hiện nay cho xe máy vượt đèn đỏ hoặc đi ngược chiều, hoặc chạy xe trên lề dành cho người đi bộ là từ bốn đến sáu triệu, nếu người lao động lỡ vi phạm thì coi như mất từ một nửa đến hai phần ba tháng lương.
Nhiều người dân sống tại hai thành phố lớn là Hà Nội và Sài Gòn cho biết, rất nhiều trường hợp khó tránh lỗi vượt đèn đỏ vì đèn đang xanh bỗng chuyển sang đỏ, thậm chí đèn có giây đếm. Lỗi chạy xe trên lề cũng dễ mắc phải vì lòng đường vốn đã đông xe phải chứa thêm lượng người đi bộ, do vỉa hè đã bị chiếm đoạt để buôn bán.
Ông Nhựt, một tài xế ở Sài Gòn cho rằng, nên phạt cơ quan chức năng trước khi phạt dân, vì dân không thể tự mở rộng đường hay tự dẹp quán xá lấn vỉa hè. Lỗi đầu tiên thuộc về cơ quan chức năng.
“Lỡ bị phạt là bỏ xe luôn chứ không nói năng gì hết. Tiền đâu mà nộp phạt. Cái nào nó ăn được thì nó ăn, khỏi lập biên bản. Lương bảo vệ khoảng bốn, năm triệu, lương công nhân tăng ca được khoảng sáu, bảy triệu. Vượt đèn đỏ phạt sáu triệu quá nặng, mất một tháng lương. Công an nó canh để phạt. Ví dụ chỗ đó cấm quẹo phải nhưng không phải chỗ nào cũng có cắm bảng cấm. Chỗ nào không có bảng là nó đứng canh xa xa một chút, xui là dính”.
————-
Nghị định 168 làm giàu cho cảnh sát giao thông?
Nghị định 168 có hiệu lực chỉ năm ngày sau khi ban hành: gấp gáp như phục kích người dân
Bán tin vi phạm giao thông cho công an: Một hình thức đấu tố?
————
Chỉ sau năm ngày áp dụng Nghị định 168, cảnh sát giao thông ở TPHCM xử phạt hơn sáu ngàn trường hợp, với tổng số tiền hơn 10 tỷ đồng. Còn ở Hà Nội, sau một tuần áp dụng Nghị định 168, cảnh sát giao thông thành phố này đã xử phạt gần sáu ngàn trường hợp, với số tiền 14 tỷ đồng.
Cô Tuyết, một công nhân từ Bình Dương lên Sài Gòn làm việc cho hay, bây giờ cảnh sát giao thông xuất hiện không để điều tiết giao thông, mà để phạt với mức phạt mà cô gọi là “vô lương tâm”.
“Mức phạt ghê quá chị ơi. Khủng hoảng luôn vậy đó. Sáng nay em chứng kiến thấy kẹt xe quá, người ta vừa nhích qua đèn đỏ cái là nó phạt liền tay. Mức phạt quá cao so với mức lương công nhân như em có năm, sáu triệu một tháng. Phạt kiểu đó tiền đâu dân chúng người ta đóng?
Mức phạt đó là bóc lột người dân. Dân đã nghèo còn nghèo thêm nữa. Tụi nó không có lương tâm, nó chỉ biết lương tháng thôi. Người dân chúng tôi đã nghèo khổ lắm rồi, không thể chịu nổi mức phạt đó đâu”, cô Tuyết than thở.
Tại Việt Nam, quy trình xây dựng một nghị định gồm nhiều bước, gồm lập danh mục nghị định quy định chi tiết và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo; cơ quan được giao chủ trì soạn thảo tiến hành soạn thảo nghị định; tổ chức lấy ý kiến đối với dự thảo nghị định quy định chi tiết; Bộ Tư pháp thực hiện thẩm định dự thảo nghị định quy định chi tiết; trình chính phủ dự thảo nghị định quy định chi tiết; chính phủ xem xét, thông qua và thủ tướng chính phủ ký ban hành nghị định.
Nghị định 168 quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông đường bộ gồm bốn chương và 55 điều, được ban hành ngày 26 tháng 12 năm 2024 và có hiệu lực vào ngày 1 tháng 1 năm 2025, do Phó thủ tướng Trần Hồng Hà ký.
“Đặc điểm của các nhà lập pháp Việt Nam là họ không cần biết đến người dân, cho nên trong quá trình soạn luật, việc tham vấn ý kiến của người dân hầu như không có. Chính vì thế xảy ra trường hợp những văn bản vừa đưa ra nhận phản ứng tức khắc của người dân. Như vậy là thất bại rồi. Nghị định này là một trường hợp cụ thể”, PGS Hoàng Dũng nhận định với RFA.
Tuy người dân là đối tượng chính trong Nghị định 168 nhưng người dân chỉ biết đến nghị định khi nó đã có hiệu lực, hoặc khi bị phạt do vi phạm luật giao thông. Theo truyền thông nhà nước, nhiều tài xế vượt đèn đỏ, đi ngược chiều hốt hoảng khi cảnh sát giao thông báo mức tiền phạt.
Ông Đức, thợ sửa xe gắn máy ở Sài Gòn cho rằng, phải nêu tên những ông/bà nào soạn ra nghị định này để sau này họ phải trực tiếp chịu trách nhiệm về hậu quả gây ra cho xã hội, chứ không thể cứ tự rút kinh nghiệm với nhau là xong.
“Mức phạt quá cao nhưng phải chịu thôi chứ không chấp hành sao được. Chưa dính thôi chứ dính một cái là xáo trộn cuộc sống liền. Hy vọng chính phủ hoặc cơ quan chức năng suy nghĩ lại, đưa ra mức phạt sao cho hợp lý và có tình người chút xíu. Phải cho dân tâm phục khẩu phục. Giờ bước ra đường là một nỗi ám ảnh. Dân cũng muốn lên tiếng nhưng ở cái xã hội này thì bị làm khó dễ đủ thứ thành ra phải chịu chứ biết làm sao bây giờ”, ông Đức chia sẻ.
Mức phạt vi phạm giao thông quá sao sẽ khiến cuộc sống của người dân nghèo khó khăn hơn, gây bất mãn trong dân chúng và không có lợi cho lực lượng thực thi pháp luật.
Trong khi đó, khi người dân lên tiếng than thở, lại phải đối diện với nguy cơ bị kết tội nói xấu chính quyền, báo chí độc lập lên tiếng thì bị cho là xuyên tạc.
Báo Công an Nhân dân hôm 6 tháng 1 đã cho đăng tải bài viết với tựa đề “Thủ đoạn xuyên tạc, gây nhiễu Nghị định 168 về xử phạt vi phạm an toàn giao thông đường bộ”, trong đó tiếp tục bảo vệ Nghị định 168 bằng lý lẽ người dân “nhờn luật” nên cần phải gia tăng mức phạt, ngoài ra, bài báo còn cáo buộc những tiếng nói bất đồng với chính sách này là “xuyên tạc” và “bóp méo sự thật”.
Nghị định 168 rõ ràng là một sự thách đố đối phát biểu của Tổng bí thư Tô Lâm, khi ông cho rằng ý Đảng phải hòa quyện với lòng dân trong khát vọng xây dựng đất nước; phải làm sao để mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của khu vực và thế giới, cho hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu.