Nhiều người Việt đang tị nạn ở Thái Lan lại có hy vọng sớm được tái định cư sang Hoa Kỳ sau khi có tin chương trình tái định cư cho người tị nạn tại Mỹ được mở sau gần hai tháng bị đình chỉ theo lệnh của Tổng thống Trump.
Tổ chức phi chính phủ Cứu người vượt biển (BPSOS) có trụ sở ở Hoa Kỳ ngày 12/3 đưa tin Toà án Liên bang Hoa Kỳ ở thành phố Seattle, tiểu bang Washington yêu cầu Chính phủ của Tổng thống Donald Trump phải thu hồi lệnh đình chỉ chương trình tái định cư cho người tị nạn sau khi có bốn tổ chức về tái định cư tị nạn và chín người tị nạn bị ảnh hưởng bởi lệnh trên khởi kiện người đứng đầu chính phủ, Ngoại trưởng Marco Rubio, Bộ trưởng Nội an Kristi Noem và Quyền Bộ trưởng Sức khỏe và Nhân vụ Dorothy Fink.
Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng – Giám đốc điều hành của BPSOS nói với RFA:
“Chương trình tái định cư người tị nạn được mở lại theo phán quyết của toà tuy nhiên chương trình Welcome Corps chưa được xác nhận mở lại. Tuy nhiên, những người nào đã được nhận vào chương trình Welcome Corps trước đây giờ cũng được tiếp tục xem xét.”
Welcome Corps được Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thành lập vào năm 2023, cho phép các công dân Mỹ hay thường trú nhân có thể bảo trợ riêng tư cho những người tị nạn đến nơi an toàn ở Hoa Kỳ.
Trên trang Mạch Sống Media, BPSOS cho biết vào ngày 28/1, toà án phán quyết là bốn bị đơn nói trên đã “lạm quyền để qua mặt Quốc hội – Hành pháp không có quyền tự động cắt đi ngân sách dành cho chương trình tái định cư người tị nạn mà Quốc hội đã thông qua. Toà án đòi hỏi Hành pháp phải thu hồi lệnh đình chỉ và phải báo cáo tiến triển trước ngày 11/3.”
BPSOS cũng cho biết ngày 1/3, Sở Di trú Hoa Kỳ bắt đầu cứu xét trở lại các hồ sơ tị nạn trong dòng chờ và đã chấp thuận 478 hồ sơ có 673 người trong tổng số 574 hồ sơ đã cứu xét đến ngày 7/3. Bên cạnh đó, cơ quan này cũng đã cứu xét 160 hồ sơ tị nạn phụ thuộc như vợ theo chồng, chồng theo vợ, con vị thành niên theo bố hoặc mẹ, và chấp thuận 116 hồ sơ với tổng số 116 người.
Theo tổ chức phi lợi nhuận chuyên trợ giúp cho thuyền nhân và người tị nạn trong nhiều thập niên qua, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã thông báo cho Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) tiến hành thủ tục tái định cư những người tị nạn đã được chấp thuận trước khi có lệnh đình chỉ.
Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng cho biết, hiện tổ chức của ông cũng có khoảng một chục hồ sơ người Việt đang chờ xét duyệt tị nạn tại Mỹ và ông hy vọng họ có thể sớm được giải quyết.
Một phụ nữ người Ê-đê đang cùng chồng và hai con tị nạn ở Thái Lan từ năm 2015, cho biết gia đình bà đã được một tổ chức tị nạn thông báo giữa tháng 1/2025 được cứu xét theo Chương trình Welcome Corps và hồ sơ của gia đình sẽ được chuyển cho Sở Di trú để xét duyệt. Tuy nhiên, hồ sơ của gia đình bà đã bị hoãn lại khi có lệnh tạm đình chỉ từ Mỹ.
Nói với RFA trong ngày 13/3, bà bày tỏ niềm vui khi nghe tin chương trình này có thể được tiếp tục:
“Có Chương trình Welcome Corps mình hy vọng lắm, bởi vì gia đình mình ở đây hơn 10 năm rồi.
“Hôm qua đọc tin là tụi em kêu hết cả hàng xóm, ai cũng hớn hở, kể cả những người vừa mới nộp đơn qua Welcome Corp cũng vui mừng luôn, giống như mình lại có hy vọng mới.”
Cựu tù nhân chính trị, nhà hoạt động công đoàn Đoàn Huy Chương cũng đã nộp hồ sơ cho Chương trình Welcome Corps. Ông bày tỏ nỗi băn khoăn của mình với RFA:
“Tôi rất là hoang mang và cũng không biết số phận của người tị nạn mà sẽ đi về đâu. Khi chương trình Welcome Corps sẽ được mở trở lại thì chúng tôi cũng nhen nhóm một tia hi vọng.
“Nhưng mà ở đây có rất nhiều người tị nạn, riêng Thái Lan này trên 2.000 người tị nạn. Từ đây đến tháng 9 và nếu mà theo sự thay đổi nhân sự như thế này thì không biết là có giải quyết được hết hay không. Do vậy, chúng tôi vẫn còn rất lo lắng chứ không phải là không.”
Trên trang Mạch Sống Media, tổ chức BPSOS nhận định “Nói chung đây là dấu hiệu tích cực vì tòa án không cho phép Hành pháp đường đột xoá bỏ chương trình tái định cư mà Quốc hội đã thông qua ngân sách. Ngân sách này có hiệu lực đến cuối tháng 9 năm nay.”
Theo BPSOS, việc mở hồ sơ đã ở trong dòng chờ sẽ bao gồm cả những ai được vào dòng chờ thông qua Chương trình Welcome Corps. Tuy nhiên, số người được tái định cư sẽ giảm nhiều so với trước đây vì hao hụt năng lực giải quyết hồ sơ vì lệnh đình chỉ đã làm xáo trộn về nhân sự và suy thoái về cơ sở của chương trình tái định cư và sẽ phải mất một thời gian mới ổn định trở lại.
Tổ chức nhân quyền này cũng cho rằng quyết định ký hợp đồng mới cho chương trình trợ giúp người tị nạn sau khi họ đặt chân đến Hoa Kỳ có thể làm chậm trễ việc tái định cư vì nhân sự mới thiếu kinh nghiệm, tổ chức mới thiếu cơ sở tiếp nhận người tị nạn.
Phóng viên gửi email cho Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ với đề nghị cung cấp thông tin về Chương trình Welcome Corps nhưng chưa nhận được phản hồi.
Tổ chức này cũng khuyến cáo người tị nạn tận dụng mọi cơ hội tái định cư ở các quốc gia khác trong bối cảnh bất ổn về Welcome Corps ở Hoa Kỳ, đặc biệt sau tháng 9/2025.
Ngoài Hoa Kỳ, một số quốc gia dân chủ như Canada, Úc, New Zealand cũng tiếp nhận người tị nạn chính trị từ Việt Nam nhưng với số lượng không nhiều.
Người Việt tị nạn tại Thái Lan ra sao trước lệnh đình chỉ nhận người tị nạn của Mỹ?
Hoa Kỳ mở chương trình Bảo lãnh tư nhân, người tị nạn ở Thái Lan vui mừng