“Cháu tôi- đứa bé bốn tuổi mà sáng qua nó ra nó bảo ‘Bà ơi có công an canh bà!’ Sáng nay nó lại bảo ‘Bà ơi hôm nay lại có chú ngồi canh bà!’”
Đó là lời kể của bà Phạm Thị Lân với Đài Á Châu Tự Do (RFA) vào trưa ngày 11/9. Bà là vợ của tù nhân lương tâm (TNLT) Nguyễn Tường Thuỵ, một trong bốn cộng tác viên – blogger của Đài Á Châu Tự Do hiện đang bị cầm tù vì chỉ trích chế độ.
Tình trạng bị an ninh theo dõi và giám sát như trường hợp trên cũng xảy ra với nhiều nhà hoạt động và thân nhân của TNLT ở nhiều địa phương, đặc biệt là ở Hà Nội, trong thời gian Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden thăm Việt Nam.
Ông Biden đến Hà Nội từ chiều ngày 10/9 và sau khi hội đàm với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hai bên tuyên bố nâng cấp quan hệ song phương lên Đối tác chiến lược toàn diện.
Trước và trong khi ông Biden và đoàn tuỳ tùng tới, nhiều nhà hoạt động cho biết các viên an ninh mặc thường phục đến canh gần nhà và đi theo sát nếu họ ra ngoài.
Bà Phạm Thị Lân, người đang sống ở một khu chung cư của quận Đống Đa (Hà Nội), nói với Đài Á Châu Tự Do (RFA) vào trưa ngày 11/9:
“Từ sáng hôm qua (10/9- PV) là đã có người ngồi canh ở cửa mà tôi biết rõ đấy là công an. Buổi chiều hôm qua là tôi đi về nhà cũ, cách đấy khoảng hơn chục cây thì trời mưa to gió lớn nhưng mà công an vẫn đi theo.
Sáng nay thì tôi cũng lại đi có việc thì công an vẫn theo tôi suốt, tôi đi đến đâu họ theo đến đó. Khi tôi mắng họ thì họ nói ‘việc gì của cô thì cô cứ làm, còn việc bọn cháu thì bọn cháu cũng cứ làm’.”
Ông Lê Anh Hùng, người mới mãn hạn tù năm năm về tội danh “lợi dụng quyền tự do dân chủ” vì viết bài tố cáo nhiều quan chức của chế độ, cho RFA biết ông cũng bị giám sát chặt chẽ trong hai ngày qua.
“Hai ngày vừa qua trong chuyến thăm Việt Nam của tổng thống Mỹ Joe Biden thì bản thân tôi cũng như là nhiều người đấu tranh khác ở Hà Nội đều bị theo dõi và giám sát khi đi ra ngoài.
Ngày hôm qua, khi đi ra ngoài tôi phát hiện có mấy nhân viên an ninh bám theo. Chính vì thế mà tôi quyết định quay lại nhà vì biết rằng nếu đi thì có thể gặp rắc rối.“
Cựu giáo chức Trần Thị Thảo ở phường Bách Khoa, người thường xuyên chỉ trích chế độ trên mạng xã hội, cho RFA biết qua tin nhắn:
“Hai hôm nay không thấy công an phường và dân phòng canh ở cầu thang như mọi khi nhưng một vài an ninh mặc thường phục có đi lại lảng vảng. Thỉnh thoảng lại có số lạ gọi điện thoại hỏi xem bà Thảo có nhà không. Khi tôi cầm máy nghe, họ hỏi tôi có nhà không rồi cúp máy rất nhanh.”
Cô Nguyễn Thanh Mai, con gái của TNLT Nguyễn Thị Tâm cho biết cô bị nhân viên an ninh bám theo suốt hai ngày qua.
Phóng viên có gọi điện đến Công an thành phố Hà Nội để kiểm chứng thông tin nhận được, tuy nhiên không có ai nghe máy.
Trong hai ngày ở Việt Nam, ông Biden và đoàn tuỳ tùng chỉ ở Hà Nội để gặp gỡ với ban lãnh đạo của Việt Nam.
Lịch trình của Tòa Bạch Ốc công bố về chuyến đi cho thấy ông Biden không có kế hoạch gặp gỡ với giới hoạt động hay đại diện của xã hội dân sự.
Tuy nhiên, nhiều nhà hoạt động ở địa phương khác cũng không tránh khỏi việc bị giám sát chặt chẽ.
Tuy đã tuyên bố không rời khỏi địa phương hoặc có hành động gì đặc biệt, nhưng cựu TNLT Đặng Thị Huệ (Huệ Như) vẫn bị an ninh tỉnh Thái Bình “chiếu cố” cho dù theo hình thức tế nhị hơn. Bà nói với RFA ngày 11/9:
“Họ dùng những cái biện pháp khôn khéo hơn ở những cái địa phương khác bằng những hình thức sử dụng người thân quen để tác động đến tình cảm và lôi kéo để Huệ Như không đi khỏi địa phương.”
Không chỉ mong muốn bà ở nhà, an ninh Thái Bình còn muốn bà không thể hiện chính kiến trên mạng xã hội về sự kiện ông Biden tới Việt Nam.
“Mục tiêu của họ chỉ mong muốn rằng tôi không bày tỏ quan điểm ở trên cộng đồng mạng, (nói rằng -PV) cái việc đấy là của Đảng và Nhà nước đã lo thì chúng ta không cần phải bày tỏ quan điểm.”
Một nhà hoạt động về tự do tôn giáo ở Đắk Lắk, người muốn ẩn danh vì lý do an ninh, cho RFA biết công an canh gác và giám sát ông trong mấy ngày qua, không cho ông đi đâu xa. Sáng 11/9, hai sỹ quan công an thành phố Buôn Ma Thuột tới nhà nói là để thăm ông chứ không có việc gì khác.
Cựu TNLT Huỳnh Thị Tố Nga ở thành phố Hồ Chí Minh cho biết tuy nhân viên an ninh không lộ mặt khi giám sát nhưng bà biết họ đang lởn vởn quanh đó, và sẽ xuất hiện khi bà đi ra ngoài.