Nhiều tổ chức nhân quyền quốc tế phản đối việc Việt Nam tái ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền (HĐNQ) của Liên Hiệp quốc (LHQ) nhiệm kỳ 2026-2028 vì hồ sơ nhân quyền tồi tệ của nhà nước độc đảng ở Đông Nam Á.
Tuần trước, Chính phủ Việt Nam đã chính thức công bố quyết định tái ứng cử vào HĐNQ nhiệm kỳ tới trước khi nhiệm kỳ của Việt Nam kết thúc vào năm sau.
Tuy nhiên, ý định của Hà Nội vấp phải sự phản đối của một số tổ chức nhân quyền quốc tế vốn theo dõi chặt chẽ tình hình nhân quyền ở Việt Nam và nhiều lần lên tiếng chỉ trích vi phạm trầm trọng.
Ông Callum Birch, cán bộ vận động cấp cao tại LHQ của tổ chức Hiến chương 19 (Article 19) cho rằng HĐNQ là cơ quan hàng đầu của LHQ chịu trách nhiệm thúc đẩy và bảo vệ các quyền con người trên toàn cầu, và các thành viên của cơ quan này có trách nhiệm duy trì các tiêu chuẩn nhân quyền cao.
Theo Báo cáo Biểu đạt Toàn cầu của Hiến chương 19, Việt Nam đang trong tình trạng khủng hoảng liên quan đến quyền tự do ngôn luận, với hàng loạt nhà báo và người bảo vệ nhân quyền hiện đang bị giam giữ, nhiều người trong số họ là do các hoạt động trực tuyến của họ.
Ông nói trong tin nhắn gửi RFA:
“Chính phủ Việt Nam phải đảo ngược các hành vi vi phạm nhân quyền có hệ thống trong nước để trở thành ứng cử viên đáng tin cậy cho một ghế tại Hội đồng Nhân quyền.”
Theo tổ chức Theo dõi Nhân quyền, Việt Nam hiện đang giam giữ ít nhất 160 tù nhân chính trị vì thực thi các quyền cơ bản. Chính phủ Việt Nam luôn bác bỏ các cáo buộc này và nói những người bị bỏ tù đều vi phạm luật pháp.
Trong báo cáo công bố tuần trước, tổ chức Liên minh Thế giới vì Sự tham gia của Công dân (CIVICUS) nói Việt Nam tiếp tục không có không gian để xã hội dân sự hoạt động tự do, năm thứ bảy liên tiếp kể từ khi tổ chức này lập ra CIVICUS Monitor để giám sát 198 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.
Ông Josef Benedict, ông Josef Benedict, chuyên gia vận động cho không gian dân sự khu vực Châu Á-Thái Bình Dương của CIVICUS nói rằng ông thấy sốc khi hay tin Việt Nam đang tìm kiếm một nhiệm kỳ khác tại HĐNQ.
Trong tin nhắn gửi RFA ngày 16/12, ông nói:
“Hồ sơ nhân quyền của Việt Nam khi ngồi trong Hội đồng này rất tệ hại, không có sự cải thiện có ý nghĩa nào ở quốc gia này để chứng minh. Thay vì thực hiện các bước để cải cách luật hạn chế hoặc trả tự do cho những người bảo vệ nhân quyền, chế độ này vẫn tiếp tục gia tăng các hành vi vi phạm nhân quyền khi là thành viên của Hội đồng.
Cũng có những trường hợp đáng lo ngại về việc đàn áp xuyên quốc gia đối với các nhà hoạt động ở nước ngoài. Đây là lý do tại sao không gian công dân vẫn ‘đóng’ ở Việt Nam theo CIVICUS Monitor.”
Theo ông, HĐNQ cần phải từ chối hồ sơ ứng cử của Việt Nam để trao cơ cho một quốc gia nghiêm túc thực hiện các nghĩa vụ nhân quyền của mình ở cả trong nước và nước ngoài.
Việt Nam đã hai lần được bầu làm thành viên của HĐNQ. Lần đầu là nhiệm kỳ 2014-2016, nhiệm kỳ thứ hai là 2023-2025. Tại cả hai lần tham gia ứng cử, Việt Nam đều vấp phải những chỉ trích của các tổ chức nhân quyền quốc tế về vấn đề đàn áp nhân quyền trong nước.
Trong lễ công bố quyết định tái ứng cử tại New York ngày 12/12, Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt đề nghị các nước tiếp tục ủng hộ ứng cử của Việt Nam vào HĐNQ nhiệm kỳ tới, khẳng định nếu trúng cử Việt Nam sẽ tiếp tục tham gia tích cực, xây dựng và có trách nhiệm, sẽ phấn đấu hết mình thúc đẩy thực hiện các mục tiêu chung của HĐNQ là bảo đảm ngày càng tốt hơn việc thụ hưởng quyền con người của mọi người dân trên toàn thế giới.
Nam Việt, nhà báo độc lập từ Sài Gòn, cho rằng việc Việt Nam liên tục muốn ngồi trong HĐNQ là cách Hà Nội muốn tìm kiếm sự chính danh trên thế giới, như một kiểu len lỏi vào bàn họp chung của các quốc gia trên thế giới, để được công nhận như là một thành viên có tiếng nói sau những năm tháng cầm quyền đầy những tai tiếng.
Nhưng ông cũng cho rằng chính quyền độc đảng ở Việt Nam còn có mục đích khác nữa, đó là “thực hiện vai trò đàn em góp phiếu trong đường dây của các quốc gia độc tài và Cộng sản về các chính sách quốc tế. Cụ thể như việc đã ra mặt đứng về phía Nga trong cuộc chiến xâm lược Ukraine trong suốt nhiệm kỳ 2023-2025.”