Việc TT Donald Trump trở lại cầm quyền, đã dấy lên một bài tính đầy lo lắng với Hà Nội, là làm sao để dứt được tình trạng hàng hóa Trung Quốc đi qua cửa Việt Nam để vào Mỹ, mà vốn trước đây, tình đồng chí và thế anh em hàng dưới đã buộc Việt Nam chấp nhận, bên cạnh đó, là để được Mỹ chấp nhận là một nền kinh tế thị trường.
Theo thống kê, số lượng nhà sản xuất Trung Quốc chuyển sản xuất sang Việt Nam đã bùng nổ kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của Donald Trump. Các nhà nghiên cứu thị trường, cố vấn và luật sư doanh nghiệp… gần đây đang nói xa nói gần trên các trang báo nhà nước, về số lượng ngày càng tăng các nhà sản xuất nước ngoài đang đổ vào Việt Nam. “nước ngoài”, là một cách nói phổ biến của Việt Nam lâu nay khi muốn nói về Trung Quốc mà không dám gọi thẳng tên.
Trong khi giới sản xuất nội địa đang vất vả tồn tại – Cục Quản lý đăng ký Kinh doanh thuộc Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho biết số doanh nghiệp phá sản, ngừng hoạt động năm 2024 có thể lên đến hơn 178.000 doanh nghiệp, tăng hơn 3,3% so với cùng kỳ năm 2023 – thì các chuyến hàng và cơ sở được xây dựng của các công ty Trung Quốc đặt bản doanh ở Việt Nam đang rầm rập ngày đêm.
Nói trên tờ SCMP, Jack Nguyen, Tổng giám đốc điều hành của công ty dịch vụ chuyên nghiệp InCorp, cho biết ông giúp một hoặc hai công ty Trung Quốc thành lập tại Việt Nam mỗi tuần. “Họ cần phải rời khỏi đại lục – ở Trung Quốc đang có những vấn đề kinh tế”, ông nói. “Tôi không thấy lý do gì khiến xu hướng đó không tiếp tục trong vài năm tới”.
Trung Quốc đứng đầu về đầu tư trực tiếp nước ngoài vào các dự án mới tại Việt Nam trong bảy tháng đầu năm nay, đóng góp 29,7% tổng số, công ty Dezan Shira and Associates cho biết. Các nhà đầu tư trực tiếp từ Trung Quốc đã đầu tư 1,97 tỷ đô la Mỹ vào Việt Nam trong cùng bảy tháng, “tốc độ tăng trưởng được duy trì khá nhanh”, một phát ngôn viên của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết vào tháng trước.
Nhưng với Bộ Thương mại Hoa Kỳ, và TT Donald Trump, chuyện dùng Việt Nam làm bình phong để đưa hàng vào Mỹ đã rất cũ. Một nguồn tin không chính thức cho biết, Đại sứ quán Mỹ ở Việt Nam đã có trong tay danh sách hàng loạt các công ty Trung Quốc dùng Việt Nam để né thuế. Thời của TT Biden có vẻ còn nương nhẹ với Việt Nam, không chỉ thẳng mặt nhưng với nhiệm kỳ II của ông Trump, chuyện đang được đặt trên bàn cân với những mức thuế quan được đặt ra cụ thể đến choáng váng.
Trong số mới nhất của Forbes, đã có những ghi nhận về cách mà Trump nhìn xuyên qua hiện tình hiện nay ở Việt Nam, cụ thể, ‘Made In Vietnam’ sẽ được coi là ‘Made In China’ mới dưới thuế quan của Trump.
Jason Miller, giáo sư quản lý chuỗi cung ứng (supply chain management) tại Đại học bang Michigan, nói với Forbes: “Nếu trước đây nó được sản xuất ở Trung Quốc thì bây giờ nó sẽ được sản xuất tại Việt Nam”. “Việc sản xuất đó sẽ không quay trở lại Mỹ.” Đó là vấn đề của Hà Nội lúc này.
Trump đã nhiều lần nói trong những tháng gần đây rằng ông muốn thúc đẩy sản xuất của Mỹ và làm cho hàng hóa sản xuất ở nước ngoài trở nên đắt hơn khi nhập khẩu. Ông đã chỉ ra Mexico cũng như Trung Quốc, hồi đầu tháng này cho biết rằng ông sẽ áp dụng mức thuế từ 25% đến 100% đối với các sản phẩm được sản xuất ở phía nam biên giới. Trước đây, ông nói rằng hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc sẽ phải chịu mức thuế 60%, trong khi bất cứ thứ gì sản xuất ở nước ngoài sẽ phải chịu mức thuế chung 20% - bao gồm cả Việt Nam.
Việt Nam vội vã chào mời thân thiện với chính Trump. Đầu tháng 10, Eric Trump, con trai tổng thống đắc cử và phó chủ tịch điều hành của Trump Organization, đã công bố phát triển một dự án trị giá 1,5 tỷ USD bao gồm các khách sạn 5 sao và sân gôn ở một tỉnh ngoại ô Hà Nội.
Nhiều nhà bình luận cho rằng chính sách thuế quan của Trump sẽ chỉ đẩy nhanh quá trình chuyển dịch sang Việt Nam. Nhưng bên cạnh đó, Hà Nội phải tính toán cách tách mình ra khỏi bóng dáng Trung Quốc, ít nhất là trong việc làm ăn, để không bị vạ lây, và quan trọng làm sao là không để Bắc Kinh khó chịu.
Từ chối cho các tập đoàn và công ty Trung Quốc núp bóng để nhập khẩu vào Mỹ, là một bước đi quan trọng, kết thúc là trò lập lờ kinh tế với Mỹ. Được và mất hiện rõ trong bài tính sắp tới của Hà Nội, nhưng đứng một mình, cũng đang là một cơ hội.
Tham khảo
https://l.smartnews.com/p-14aypqq/31OGUR
https://www.forbesmiddleeast.com/industry/economy/under-trump-tariffs-made-in-vietnam-will-be-the-new-made-in-china
*Bài viết không thể hiện quan điểm của RFA.