Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa qua lại một lần nữa nhấn mạnh chỉ đạo“Mọi quyền lực phải được kiểm soát chặt chẽ bằng cơ chế”, đồng thời khẳng định chưa bao tham nhũng bị xử lý mạnh mẽ, nghiêm minh như hiện nay. Một nhà quan sát bình luận chính trị đặt câu hỏi vậy trách nhiệm của ông Trọng ở đâu khi có đến hàng chục ngàn đảng viên sai phạm, bị kỷ luật trong 10 năm qua.
Nói không đi đôi với làm
Vào hôm 22/8, tại Hội nghị của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng – tiêu cực, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu rằng “Mọi quyền lực phải được kiểm soát chặt chẽ bằng cơ chế, quyền lực phải được ràng buộc bằng trách nhiệm, quyền lực đến đâu trách nhiệm đến đó, quyền lực càng cao trách nhiệm càng lớn; lạm dụng, lợi dụng quyền lực cũng phải bị truy cứu trách nhiệm và xử lý vi phạm.”
Phải “nhốt quyền lực vào lồng cơ chế” là một phương châm, chỉ đạo của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, được ông đề cập trong một lần tiếp xúc cử tri Hà Nội từ năm 2016. Từ đó cho đến nay, câu nói này được nhắc lại nhiều lần trong các bài luận của các mạng báo là cơ quan ngôn luận của Đảng và nhà nước.
Năm 2016, ông Phạm Minh Chính, khi đó giữ chức Trưởng Ban Tổ chức Trung ương cũng từng phát biểu nhắc lại lời ông Nguyễn Phú Trọng rằng: “Hiện chúng tôi cũng đang xây dựng “cái lồng” để nhốt quyền lực. Dứt khoát là phải kiểm soát quyền lực…”
Luật sư Nguyễn Văn Đài, từ nước Đức nói với RFA rằng lời nói và hành động của ông Trọng không đi đôi với nhau. Trong khi luôn nhắc về “cái lồng cơ chế” để kiểm soát quyền lực, nhưng chính ông ấy là phá vỡ quy tắc của Đảng để được ở lại làm Tổng bí thư đến nhiệm kỳ thứ ba, dù đã quá tuổi và vi phạm Điều lệ đảng.
Do đó, theo ông Đài, dù ông Trọng phát biểu rằng “mọi quyền lực phải được kiểm soát”, nhưng hiện nay không có một cơ chế hay điều lệ nào có thể kiểm soát được quyền lực của ông ấy cả:
“Ông Nguyễn Phú Trọng nói không đi đôi với làm. Ông ấy là người vi phạm Điều lệ Đảng. Theo Điều lệ Đảng thì không có quyền gia hạn đến nhiệm kỳ thứ ba của chức Tổng Bí thư, thì đó là điều vi phạm rất rõ ràng.
Nó cho thấy Đảng Cộng sản Việt Nam không chỉ độc tài với người dân mà họ còn độc tài với ngay cả những người ở trong Đảng.
Chúng ta đã chứng kiến ông Nguyễn Phú Trọng vi phạm Điều lệ Đảng, cho nên Điều lệ Đảng đó đâu có tác dụng gì để ràng buộc quyền lực của ông Trọng.
Ngay cả Điều lệ Đảng mà không kiểm soát được quyền lực của ông ta thì không có một cái gì có thể kiểm soát được quyền lực của ông ấy cả.”
Theo Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam ban hành năm 2011, Điều 17 có quy định rằng “Đồng chí Tổng Bí thư giữ chức vụ Tổng Bí thư không quá hai nhiệm kỳ liên tiếp.”
Trách nhiệm của ông Trọng
Cũng trong hội nghị này, ông Bí thư Nguyễn Phú Trọng còn khẳng định rằng “Chưa bao giờ chúng ta xử lý mạnh mẽ, nghiêm minh hành vi tham nhũng, tiêu cực như vừa qua”.
Từ khi ông Nguyễn Phú Trọng trở thành người đứng đầu đảng Cộng sản Việt Nam vào năm 2011, có đến 170 cán bộ cấp cao diện Trung ương quản lý, trong đó có 33 Ủy viên, nguyên Ủy viên Trung ương đảng, hơn 50 sỹ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang bị kỷ luật. Đây là con số được nêu ra trong Hội nghị Tổng kết 10 năm công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực giai đoạn 2012-2022, hôm 30/6 vừa qua.
Tính từ đầu nhiệm kỳ Đại hội 13 năm 2021 đến nay, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kỷ luật 50 cán bộ diện Trung ương quản lý, trong đó có tám Ủy viên, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, 20 sỹ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang.
Cũng trong khoảng thời gian này, gần 168.000 đảng viên, trong đó có hơn 7.390 đảng viên bị kỷ luật do tham nhũng.
Ông Nguyễn Khắc Mai, nguyên Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu – Ban Dân vận Trung ương, bình luận với RFA về tình trạng quan chức tham nhũng, tiêu cực dưới thời Nguyễn Phú Trọng như sau:
“Thời ông Trọng là nó nâng cấp lên thành tham nhũng nhà nước, trước đây là tham nhũng cơ sở thôi, nhưng từ thời ông Trọng nó phát triển thành những nhóm lũng đoạn nhà nước, dùng chính sách nhà nước, dùng thể chế nhà nước để ăn cướp của dân. Cho nên người dân có câu nói truyền tai rất hay:
Ông Trọng có lò mới xây
Ông chặt làm củi những cây ông trồng”
Theo luật sư Nguyễn Văn Đài, ông Trọng đáng ra phải là người chịu trách nhiệm vì để xảy ra tình trạng quá nhiều cán bộ đảng viên tham nhũng trong suốt hơn 10 năm giữ vai trò lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt nam:
“Mặc dù trước mỗi kỳ Đại hội Đảng, ông ta luôn nhấn mạnh cần phải cương quyết không cho bất kỳ nhân vật nào suy thoái đạo đức, lối sống, tham nhũng được vào Ủy viên Trung ương Đảng.
Và ông ta, với vai trò là Tổng bí thư kiêm trưởng tiểu ban nhân sự của Đại hội Đảng, nghĩa là tất cả các nhân vật ứng viên vào Trung ương đều do ông ta là người trực tiếp kiểm soát.
Nhưng mà ngay khi Đại hội nhiệm kỳ 13 vừa rồi diễn ra sau hơn một tháng, ông Trần Văn Nam là bí thư Bình Dương đã bị ngã ngựa, bị cách mọi chức vụ.
Rõ ràng ông Nguyễn Phú Trọng phải chịu trách nhiệm cao nhất. Bởi vì ông ấy đã không thể nào sàng lọc, lựa chọn được những cán bộ trong sạch để vào ban chấp hành Trung ương.
Điều này thể hiện một vấn đề nữa là không có người tốt để ông ấy lựa chọn. Ông ấy chỉ có thể lựa chọn quan tham nhũng ít hay là quan tham nhũng nhiều, hay là những người thuộc phe cánh của mình để vào trung ương mà thôi.”
Theo quy định Điều lệ đảng, trước mỗi kỳ Đại hội đảng, Bộ Chính trị sẽ trình Trung ương quyết định việc giới thiệu nhân sự ứng cử các chức danh lãnh đạo cấp cao của nhà nước trước khi Bộ Chính trị chính thức giới thiệu nhân sự để Quốc hội xem xét, bầu hoặc phê chuẩn theo thẩm quyền.
Hồi tháng 12/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu thời gian tới sẽ thực hiện thí điểm chủ trương những người đứng đầu được lựa chọn, giới thiệu nhân sự phải chịu trách nhiệm về việc tiến cử cán bộ của mình.