Nhà hoạt động Trịnh Bá Phương cùng với một số tù nhân lương tâm tại trại giam An Điềm (Quảng Nam), vào ngày 2/9, biểu tình phản đối những hành động ngang ngược của Trung Quốc đối với Việt Nam trên Biển Đông ngay nơi bị giam giữ.
Thông tin này được ông Trịnh Bá Phương, một nhà hoạt động quyền đất đai, nói với vợ của mình là bà Đỗ Thị Thu, trong một cuộc điện thoại gọi từ trại giam hôm 4/9.
Cuộc gọi được bà Thu ghi âm lại và gởi cho RFA có nội dung nguyên văn lời nói của ông Phương như sau:
“Hôm kia, vào ngày 2/9/2023, anh và em Phan Công Hải, chú Trương Dũng, Phạm Văn Điệp và anh Tạ Tấn Lộc đã cầm biểu ngữ đả đảo Trung Quốc xâm lược…, xâm phạm chủ quyền của Việt Nam tại hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Ngoài ra, Trung Quốc còn dùng vũ lực đối với tàu cá của ngư dân Việt Nam.
Anh và mọi người biểu tình tới trưa thì có khoảng 20 người cảnh sát cơ động vào giật băng rôn và còng tay bọn anh đưa ra ngoài.
Mọi người không làm việc vì họ không tháo còng tay. Sau đó, mọi người không bị đưa về buồng kỷ luật mà đưa lại về buồng giam. Đến chiều, anh và mọi người tiếp tục biểu tình đả đảo Trung Quốc xâm lược, Hoàng Sa Trường Sa là của Việt Nam.
Không có ai bị đánh đập và không có ai bị đưa đi cùm châm.
Anh ở đây sức khỏe bình thường.”
Bà Thu cho biết, ông Phương bị giam ở khu dành riêng cho tù nhân chính trị. Cứ hai người bị giam chung một buồng. Mọi người được sử dụng giấy và bút. Theo bà Thu, có thể là các anh em tù chính trị đã trao đổi với nhau và bí mật viết các biểu ngữ trong những lần được ra sân sinh hoạt vào mỗi buổi sáng:
“Ở trong đó có bút và có giấy, thế nên mọi người đã viết ra giấy khổ A4, ghi là “Đả đảo Trung Quốc xâm lược, Hoàng Sa Trường Sa là của Việt Nam.”
Họ (quản giáo – PV) nói với chồng tôi là lập biên bản kỷ luật nhưng mà hiện tại họ chưa đưa ra một văn bản kỷ luật mọi người.”
Bà Hợp, vợ tù nhân lương tâm Trương Dũng, cũng đang thụ án tại trại giam này, nói với RFA rằng ông Dũng đã gọi về nhà hôm 5/9, xác nhận về cuộc biểu tình:
“Chú (Trương Dũng – PV) nói là ở trong đấy có hơn 1000 can phạm thì người ta cũng đứng xem và chú cũng nói là anh em chú cháu ở trong đấy biểu tình phản đối Trung Quốc chiếm đảo Trường Sa, Hoàng Sa.”
Phóng viên RFA đã nhiều lần gọi điện đến số điện thoại của trại An Điềm nhưng không thể kết nối với cán bộ trại giam.
Luật sư Lê Quốc Quân, từng bị giam ở trại An Điềm từ tháng 6/2014 đến tháng 6/2015, nói với RFA rằng với điều kiện giam giữ ở trại này, việc chuẩn bị các biểu ngữ nhỏ trên giấy A4 và biểu tình trong trại là hoàn toàn khả thi:
“Về cơ bản thì mình có bút và giấy, với sự bí mật và kín đáo thì cũng có thể làm nên được những cái biểu ngữ, tuy là nhỏ nhưng mà điều đó là có khả thi.”
Dù ở trong tù nhưng ông Phương vẫn nắm được thông tin rằng Trung Quốc vừa phát hành một bản đồ mới hôm 28/8, tuyên bố chủ quyền bao trùm lên toàn bộ “đường 9 đoạn” cùng với nhiều khu vực thuộc EEZ của các quốc gia Biển Đông khác, trong đó có Việt Nam. Bản đồ mới này bị nhiều nước phản đối, như Việt Nam Philippines, Brunei, Malaysia và Indonesia và Đài Loan…
Ông Lê Quốc Quân cho biết các tù nhân được phép xem các chương trình thời sự nên biết được thông tin “chính thống” từ chính phủ:
“Cơ bản các thông tin về thời sự là ở trong trại biết và biết nhiều. Tuy nhiên, đọc một cách khách quan thì khó bởi vì hàng ngày đều có một tờ báo Nhân Dân và một tờ báo tỉnh được đưa vào. Hàng đêm họ mở chương trình Thời Sự trên TV trong vòng khoảng hai tiếng.”
Ngoài năm người tham gia biểu tình, trại giam An Điềm là nơi đang giam giữ một số nhà hoạt động ôn hoà được nhiều người biết đến như Nguyễn Văn Hoá, Hoàng Đức Bình, Nguyễn Bắc Truyển…
Hồi năm 2019, ông Nguyễn Văn Hoá từng bị đánh trong trại. Ông Nguyễn Bắc Truyển cùng một số tù nhân lương tâm khác cũng tuyệt thực nhằm phản đối cán bộ trại giam đã ngược đãi và kỷ luật biệt giam các tù nhân án an ninh quốc gia.